Od 7. oktobra podaci o blokiranim kompanijama biće dostupni na dnevnom nivou

- Od 7. oktobra tekuće godine, kada na snagu stupa Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o platnom prometu, CBCG će biti u obavezi da, pored dosadašnjeg načina objavljivanja, obezbijedi i dnevni uvid u podatke o blokadi transakcionih računa svakog pojedinog izvršnog dužnika, koji na zahtjev može biti obezbijeđen i putem elektronskih sredstava komunikacije - kazali su Pobjedi iz Centralne banke.

Iz CBCG navode da je ta institucija u junu prošle godine dodatno unaprijedila način pristupa podacima koji se objavljuju u vezi sa postupkom prinudne naplate, na način što je korisnicima omogućen elektronski uvid u istoriju izvještaja raspoloživih podataka prinudne naplate i podataka o vrijednosti blokade pravnih lica, odnosno preduzetnika na individualnom nivou, i to na posljednji dan u mjesecu, počev od februara 2016. godine, zaključno sa posljednjim raspoloživim podacima.

- Na ovaj način, ukucavanjem naziva ili matičnog broja se dobija najvažnija informacija o istoriji blokade pravnog lica, odnosno preduzetnika na individualnom nivou u posljednjih šest godina, na osnovu koga se može analizirati dugoročna likvidna pozicija pravnog lica, odnosno preduzetnika, u smislu koliko često, koliko dugo i koliko vrednosno je pravno lice, odnosno preduzetnik, bio u blokadu posljednjih šest godina, što je implicitni indikator u analizi kvaliteta njegovog poslovanja - pojasnili su iz CBCG.

Iz vrhovne monetarne institucije su podsjetili da je objavljivanje podataka o kompanijama sa blokiranim računima definisano Zakonom o platnom prometu, koji eksplicitno propisuje da CBCG objavljuje podatke u vezi sa postupkom prinudne naplate, i to nazive pravnih lica, odnosno preduzetnika, njihove matične brojeve, iznose blokade računa i broj dana neprekidnog trajanja blokade računa.

- Član 65, stav 5 Zakona precizno propisuje da CBCG navedene podatke objavljuje jednom mjesečno na svojoj internet stranici, prvog radnog dana po isteku mjeseca, sa presjekom stanja na posljednji dan u mjesecu, po azbučnom redu naziva izvršnog dužnika - rekli su iz CBCG.

Iz Crnogorskog udruženja poslodavaca (CUP) navode da, pored ostalih aktivnosti, prate zakonsku regulativu i predlaže rješenja koja imaju za cilj stvaranje povoljnijeg i stimulativnijeg poslovnog ambijenta.
Smanjenje troškova

- Udruženje, vodeći se interesima privrede i u konačnom interesima društva u cjelosti, smatra opravdanim objavljivanje podataka o kompanijama sa blokiranim računima na dnevnom nivou - poručili su iz CUP-a i dodali da u cilju obezbjeđenja većeg stepena informisanosti i zaštite povjerilaca, smanjenja troškova pribavljanja informacija blagovremenog pokretanja stečajnog postupka, kao i stvaranja podsticaja za redovno izmirenje dospjelih obaveza, očekuju da će CBCG kroz donošenje propisa koje su u njenoj nadležnosti obezbijediti dostupnost podataka na dnevnom nivou.

Poslanik Socijaldemokrata (SD) Boris Mugoša podsjetio je da već duže vrijeme ukazuje da je nelikvidnost privrednih subjekata jedan je od najozbiljnijih izazova crnogorske ekonomije.

- Ono na čemu u SD insistiramo je da je potrebno da informacije o blokadama privrednih subjekata budu onlajn dostupne i to na dnevnom nivou umjesto na mjesečnom što je dosadašnja praksa. Postoje kvalitetna brojna uporedna iskustva i u regionu i šire u ovom dijelu, koje možemo adekvatno implementirati kod nas. Vjerujem da bi takva mjera koristila privrednicima i mogla da doprinese poboljšanju likvidnosti privrede i smanjenju međusobnih dugovanja između privrednih subjekata u Crnoj Gori - istakao je Mugoša.

Koliko je taj izazov ozbiljan, prema njegovim riječima, govori i činjenica da je na kraju januara ove godine ukupan iznos duga na osnovu kojeg su blokirani računi firmi i preduzetnika dostigli iznos od preko milijardu eura.

- U odnosu na kraj januara 2022. dug je povećan za preko 100 mil EUR, a u odnosu na 2021. povećan za oko 220 mil EUR, a u odnosu na 2020. za čak 365 mil EUR. Takođe, prema podacima CBCG, u blokadi je blizu 20.000 firmi i preduzetnik - naveo je Mugoša.

On je dodao da SD već duže vrijeme predlaže konkretne mjere u cilju poboljšanja likvidnosti privrednih subjekata.

- Osim kreiranja povoljnih kreditnih linija za poboljšanje likvidnosti, potrebno je u kontinuitetu raditi na smanjenju (para)fiskalitefa, zatim preći na model plaćanja poreza na dodatu vrijednost (PDV) po naplaćenoj, a ne izdatoj fakturi koji poslanici SD-u za sada, nažalost bezuspješno, već nekoliko puta predlažu u parlamentu, primijeniti institut multilateralne kompenzacije, odnosno prebijanja obaveza i potraživanja između više privrednih subjekata, bolje i dosljednije primjenjivati antimonopolske politike, kontrolisati rokove izmirenja novčanih obaveza u cilju eliminisanja prakse "besplatnog kreditiranja" pojedinih privrednih aktera od dobavljača i podrške privrednim subjektima koji su pred gašenjem usljed problema naplate potraživanja nastalih metodom prisiljavanja na nerazumno duge rokove plaćanja - kazao je Mugoša.

Direktor kompanije Solvent Rating Slobodan Stamenković smatra da je apsolutno potrebno da podaci o kompanijama sa blokiranim računima budu dostupni onlajn, na dnevnom nivou.

- Imajući iskustvo i u drugim zemljama u regionu, gdje takođe Solvent Rating posluje, kao i bavljenje i razvojem poslovnih informacija u regionu koje je duže od deset godina, Crna Gora je jedinstvena po tome da blokade kao jednu od ključnijih informacija o poslovanju preduzeća, objavljuje jednom mesečno. Kako bi se stvorila dobra poslovna klima, koja bi prvenstveno zaštitila domaća preduzeća, tj. smanjila njihove rizične plasmane, privukla strane investicije i kompanije, neophodno je da izvori poslovnih informacija budu transparentniji i dostupniji. Svakodnevna dostupnost blokade računa privrednih društava u Crnoj Gori, kao jedan od krajnjih mehanizama za prinudnu naplatu, bez dileme doprinosi očuvanju zdravog poslovnog okruženja - poručio je Stamenković.

On je dodao da je to izazov sa kojim se preduzeće Solvent Rating susreće od kada su krenuli da posluju u Crnoj Gori, prije sedam godina.

- U više inicijativa pokušali smo da dođemo do odgovora, ali jednostavno Zakon o platnom prometu je takav, gdje je propisana obaveza CBCG da ove podatke objavljuje jednom mjesečno - rekao je Stamenković.

Prema njegovim riječima, blokiran novac takođe zahtijeva dodatne troškove u vidu spornog potraživanja (troškovi advokata, izvršitelja, taksi), a postojanje dnevnih informacija o blokadama računa nesumnjivo bi smanjilo broj blokiranih preduzeća i blokiranog novca.

- I ne samo to, nego bi pospješilo da sav taj "rizičan novac" može biti iskorišćen u razvoj domaćih kompanija, poboljšanje asortimana, razvoj kada su zaposleni u pitanju - naveo je Stamenković.

On smatra da bi dnevno i javno dostupno objavjivanje blokada smanjilo nelikvidnost preduzeća i međusobna dugovanja između preduzeća upravo pravovremenom reakcijom.

- Dosadašnja praksa je takva da vi možete izdati robu/uslugu tokom mjeseca firmi za koju ne znate da je u blokadi!? Takođe, način da provjerite da li je neka firma ranije imala blokade, njihov iznos i period, kao jedan od značajnih podataka kada je nelikvidnost i navika plaćanja firme u pitanju, nije lako uočljiv. Ako npr. trenutno stanje uporedimo sa podacima Narodne banke Srbije, koja informacije o blokadama ažurira na dnevnom nivou na svakih 30 minuta, a pored toga daje javno podatke i o nelikvidnosti po tekućem računu, koji mogu da najave blokadu preduzeća, svakako da prostor za unapređenje poslovne klime i te kako postoji - istakao je Stamenković.

On je komentarišući najavu da će CBCG od 7. oktobra biti u obavezi da pored dosadašnjeg načina objavljivanja, obezbijedi i dnevni uvid u podatke o blokadi transakcionih računa svakog pojedinog izvršnog dužnika, naveo da svakako raduje činjenica da je prepoznat problem privrednika u Crnoj Gori, kao i spremnost da se dosadašnja praksa promijeni (mijenjanjem Zakona o platnom prometu).

- Ostaje nam da vidimo na koji način će tehničko rješenje CBCG biti implementirano i koliko i na koji način će informacije biti dostupne krajnjim korisnicima. Nadamo se da najavljena promjena rezultira svakodnevnim, onlajn, javnim obavještenjima svih zainteresovanih strana o iznosu blokada i blokiranim firmama. Treba takođe naglasiti da po uzoru na izvještavanje ovog tipa u regionu, postoje i dostupni izvještaji o samoj "strukturi blokade", odnosno o svim povjeriocima koji su blokirali određeno preduzeće u tom trenutku. U svakom slučaju, kakve god promjene da se dese Solvent Rating će pravovremeno reagovati na njih i svoje usluge brzo prilagoditi novim rješenjima - kazao je Stamenković.


Za godinu dug po osnovu blokade porastao za 114,27 mil EUR

Ukupan broj blokiranih privrednih subjekata koji se u Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS) vode kao aktivni, a koji u Centralnom registru transakcionih računa imaju aktivne račune na kraju prošle godine bio je 57.784 od kojih je 16.102 ili 27,86% bilo u blokadi.

- U poređenju sa 2021. godinom kada je na kraju te godine bilo 15.657 blokiranih privrednih subjekata (pravna lica i preduzetnici), broj blokiranih privrednih subjekata je veći za 2,84% - precizirali su iz CBCG.

Ukupan dug po osnovu kojeg je izvršeno blokiranje računa na kraju decembra prošle godine iznosio je 971,53 mil EUR i bio je veći za 13,33%, odnosno za 114,27 miliona u odnosu na dug posljednjeg dana 2021. godine kada je taj iznos bio 857,26 mil EUR.

- Ističemo da je CBCG operater naloga za uspostavljanje blokada na transakcionim računima izvršnih dužnika, koje uspostavlja na osnovu dostavljenih osnova za prinudnu naplatu od strane nadležnih izdavalaca - rekli su iz CBCG.

Prema podacima CBCG, 31. januara u blokadi je bilo 19.636 izvršnih dužnika, od čega su 16.183 činili privredni subjekti. U vrijednosnom smislu, ukupan iznos duga po osnovu koga je izvršeno blokiranje računa izvršnih dužnika bio je 1,09 mlrd EUR, a od ukupnog iznosa duga, na preduzeća se odnosilo 983 mil EUR.

- Koncentracija duga bila je relativno velika, tako da je deset najvećih blokiranih privrednih subjekata, odnosno 0,05% od ukupno evidentiranih dužnika, učestvovalo sa 26,34% u ukupnom iznosu blokade sa 266,02 mil EUR. Pedeset najvećih blokiranih privrednih subjekata, koji čine 0,26% od ukupno evidentiranih dužnika, učestvovalo je u ukupnom iznosu blokade sa 47,10%, odnosno sa 475,68 mil EUR - precizirali su iz vrhovne monetarne institucije.

Centralna banka Crne Gore

Narodna banka Srbije Beograd

Centralni registar privrednih subjekata

Solvent Rating

Crnogorsko udruženje poslodavaca

CUP

Socijaldemokratska partija

Zakon o platnom prometu

Boris Mugoša

Slobodan Stamenković

blokirana preduzeća

preduzeća u blokadi

blokada računa preduzeća

preduzeća sa blokiranim računima