Na prostoru Specijalnog rezervata prirode Carska bara predviđene investicije u turizam i razvoj alternativnih vidova poljoprivrede

Naučno-istraživački turizam zasnivaće svoju ponudu organizovanjem naučnih skupova i sl. U ovom segmentu planirana je adaptacija objekta RG Ečka a.d. na području ribnjaka. Ovaj objekat bi pokrivao potrebe prezentacije prirodnih vrednosti rezervata kroz popularne filmove i prezentacije, segment direktnog kontakta sa prirodnim vrednostima kroz mini laboratoriju i sl.

Rekreativni turizam ima veoma povoljne uslove za razvoj u vidu: foto-safari-razgledanja ili snimanja prirodnih vrednosti, "birdwatching" (posmatranja ptica), vožnje biciklom, šetnje itd. kroz koje se valorizuju faunističke vrednosti močvarnog ekosistema. Ornitolozima i ljubiteljima ptica omogućen je "pogled" sa osmatračnica u Rezervatu, ili tokom plovidbe Starim Begejom.

Sportsko - rekreativni turizam, kao deo turističke ponude, sadržajno obogaćuje boravak turista i omogućuje aktivan odmor uz zadovoljenje ličnih želja, interesa i potreba za igrom, boravkom na svežem vazduhu.

U ukupnoj turističkoj ponudi područja posebne namene poseban značaj imaju različiti vidovi izletničkog turizma - dnevnog, vikend i prazničnog karaktera koji su uglavnom u vezi sa potrebama stanovnika sa prostora obuhvata Prostornog plana, ali i naselja u okruženju. Za razvoj ovog vida turizma pogodni su postojeći i planirani lokaliteti na području Rezervata i u zaštitnoj zoni Rezervata - vikend zoni. Obuhvata posete ekskurzija, prolaznih grupa posetilaca, ili organizovanih tura. Najatraktivniji turistički obilazak rezervata je duž toka Starog Begeja do

vidikovca na Carskoj bari, uz obavezno prisustvo vodiča. Podizanjem kvaliteta ponude ovog vida turizma obezbediće se raznovrsnost urističke ponude.

Eko-turizam na zaštićenom području predstavlja podršku zaštiti prirodnog dobra kroz povećanje svesti o zaštiti prirodnih i kulturnih dobara, kako među lokalnim stanovništvom, tako i među turistima. Najznačajniji vidovi ekoturizma su edukativni turizam koji podrazumeva različite aktivnosti na području Rezervata, kao što su: škole u prirodi, kursevi i seminari, stručni i studijski boravci, u zaštićenom području. Eko-turističke i rekreativne aktivnosti će se odvijati u III i delom u II zoni zaštite, odnosno na izletištu, uređenoj stazi na levoj ili desnoj obali Starog Begeja, vodi, ili nasipu. To su uglavnom jednodnevne posete sa najvećim intenzitetom u periodu proleće - leto - jesen.

U funkciji edukacije biće uređene edukativne staze sa obeležavanjem posebnih i specifičnih prirodnih vrednosti. U planu je postavljanje edukativnih tabli pored ovih staza, kao i angažovanje stručne i čuvarske službe. Blizina većih gradskih centara pruža mogućnost organizovanja jednodnevnih poseta zaštićenom području uz održavanje predavanja o prirodnim vrednostima istog.

Za posetioce će biti obezbeđena optička pomagala (dvogledi i teleskopi) i specijalizovani vodiči (biolozi, ornitolozi).

Kulturni turizam, kao segment turističke ponude, predstavljaće značajan turistički proizvod, povezujući tematski iste ili slične turističke lokalitete (u vezi sa kulturnim nasleđem, odnosno spomenicima kulture, arheološkim lokalitetima).

Ruralni (etno) turizam podrazumeva aktivnosti vezane za prirodu i kulturnu baštinu, a osnovni doživljaj je upoznavanje ruralnog načina života. Naselja u obuhvatu Prostornog plana uz ulaganja u turističku infrastrukturu i edukaciju, mogu biti značajni centri ruralnog turizma Razvoj etno-turizma je moguće ostvariti kroz očuvanje objekata izgrađenih u tradicionalnom stilu gradnje, očuvanjem izvornih običaja i kulturnih vrednosti, povezivanjem naselja sa obližnjim prirodnim dobrima kroz razvoj turističke ponude čime bi se postigla zaštita prirodnih i kulturnih

vrednosti jedinstvenih ruralnih sredina.

U turističku ponudu Rezervata moguće je uvrstiti i eko-etno kompleks u tradicionalnom stilu u Belom Blatu (etno kuća sa pratećim objektima, etno dvorišta, etno učionica, i etno suvenirnica).

Ribolovni turizam je predstavljen rekreativnim i sportskim ribolovom, u skladu sa predloženim režimima zaštite. Ribolovna fauna je bogata i raznovrsna i predstavlja značajan prirodni resurs na rukavcima. U pogledu razvoja ribolovnog turizma strateški prioriteti su: razvoj sportskog ribolova, očuvanje i poboljšanje ribljeg fonda kroz stvaranje povoljnijih prirodnih uslova za kontinuiranu riblju produkciju i unapređenje čuvarske službe na ribolovnim vodama.

Lokalitet ribarsko područje Mali Begej obuhvata kanal Begej u režimu zaštite III stepena pruža mogućnost razvoja rekreativnog i sportskog ribolov u skladu sa Zakonom.

Lovni turizam - Na prostoru zaštićenog područja, u narednom periodu, potrebno je povećanje stepena iskorišćenosti postojećih kapaciteta lovišta, povećanje brojnosti divljači, uvođenje novih vrsta divljači, zaštita divljači od lovokradica i unapređenje lovno-stručne i čuvarske službe. U Specijalnom rezervatu prirode Carska bara

gajenje, zaštita i lov divljači dozvoljeni su isključivo u režimu zaštite III stepena, i režimu zaštite II stepena u prostornoj celini Mužljanski rit na ustanovljenim lovištima. Na tri proglašena lovišta na zaštićenom području gazduju LD "Jelen", "Belo Blato" i LD "Dijana", Lukino Selo i RG "Ečka"AD, Lukino Selo.

Cikloturizam - Planirane biciklističke staze na prostoru posebne namene , odnosno područja obuhvaćenog Prostornim planom, nacionalnog i lokalnog nivoa (nacionalni ciklo koridor duž DP IB i lokalni odnosno biciklistička staza duž opštinskog puta koji povezuje naselje Belo Blato sa DP IB), prestavljaju osnovu razvoja cikloturizma .

U pogledu turističke opremljenosti prostora u blizini zaštićenog područja SRP Carska bara, planirana je dogradnja postojećeg Centra za prijem posetilaca sa vidikovcima za posmatranje okolnog terena i drugih objekata koji mogu služiti razvoju turizma.

Takođe, planirano je postavljanje info-tabli koje će posetioce obaveštavati o režimima zaštite, dozvoljenim i zabranjenim aktivnostima u zaštićenom području i osnovnim prirodnim vrednostima istog.

Predloženo je i formiranje pešačke/šetne staze na zaštićenom području, kako bi posetioci bolje upoznali krajolik i prirodne lepote ovog predela. Info-table pored pešačkih staza obaveštavaće posetioce o udaljenosti od određenih lokaliteta u zaštićenom području, kao što su vidikovci, odmorišta, itd.

Rezervat poseduje turistički brod za mirno razgledanje okoline. Optimalno prima do 50 posetilaca. Tokom letnjih meseci za veliki broj ljubitelja Starog Begeja i Carske bare. U severnom delu uz granicu Rezervata nalazi se restoran Trofej na raskrsnici gde se skreće ka Rezervatu.

Hotel Sibila se nalazi u prirodnom ambijentu, poseduje letnju baštu koja svojim dekorom i opremom predstavlja zbirku alata i etnografskih predmeta iz ovog kraja.

Sa aspekta razvoja turizma u narednom periodu, nužno je poboljšati i strukturu ugostiteljskih objekata, time što bi značajnije bili zastupljeni restoranski objekti. Imajući u vidu pretežno sezonski karakter turističke ponude, potrebno je formirati mnogo više kapaciteta na otvorenom prostoru.

Gajenje vrsta kao što je beli slez, matičnjak i slično lekovito i drugo začinsko bilje, predstavlja manje intenzivan vid poljoprivredne proizvodnje koja u značajnoj meri smanjuje negativne uticaje hemijskih materija na zaštićeno područje. Na slatinskom zemljištu uspešno se gaji kamilica, što je takođe moguće na oranicama na zaslanjenoj podlozi u SRP Carska bara.

Razvoj alternativnih vidova poljoprivrede i proizvodnja zdrave hrane poreklom sa zaštićenog prirodnog dobra, može koristiti zaštitni znak prirodnog dobra, predstavljajući tako poseban tržišni brend. Plasman ovih proizvoda u velikoj meri bi bio obezbeđen kroz razvoj ruralnog turizma na ovom području. U određenim delovima zaštićenog područja, postoje mogućnosti za sakupljanje lekovitog bilja.

Pčelarstvo, predstavlja još jednu potencijalnu razvojnu formu u granicama zaštićenog područja, upravo zbog prisustva prirodne livadske vegetacije sa medonosnim biljem u svom sastavu.

Autohtone rase životinja igraju važnu ekološku ulogu u zaštiti slanih stepa. Tokom ispaše na odgovarajućim staništima, one obezbeđuju optimalno održavanje vegetacije i tako doprinose oporavku staništa. Podolsko goveče je adaptirano na pašu na slanim stepama, kao i neke rase ovaca.

Unapređivanje pašarenja na predmetnom prostoru je jedna od osnovnih aktivnosti na zaštiti biodiverziteta. Unapređivanje treba da ide u smeru određivanja i postizanja optimalnog nivoa pašarenja (broj stoke po jedinici površine) i uvođenja autohtonih rasa stoke, posebno ovaca. Na našim prostorima najzastupljenija autohtona rasa ovaca je panonska cigaja, koja je istovremeno i ekološki najadekvatnija za predmetni prostor.

Na području van Rezervata u zoni uticaja, postoje mogućnosti uvođenja organske poljoprivrede i sprovođenje ispaše u skladu sa karakteristikama i kapacitetom pašnjaka.

Specijalni rezervat prirode Carska bara obuhvata ostatak nekadašnjeg plavnog područja duž donjeg toka reke Begej, sa očuvanim orografskim i hidrografskim ritskim oblicima i pojavama, piše Dnevnik. Predstavlja kompleks, odnosno mozaik barsko - močvarnih, šumskih, livadskih, stepskih i slatinskih ekosistema sa raznovrsnim i bogatim živim svetom i staništima mnogih endemskih, subendemskih, reliktnih vrsta panonskog prostora. Na području Carske bare, od ukupno 4.726 hektara, prvostepeni režim zaštite je ustanovljen na površini od 670, dvostepeni režim na površini od 1.910, a trostepeni na 2.146 hektara.

Carska bara uživa i međunarodnu zaštitu. Ovo područje je uključeno u Konvenciju o svetski značajnim močvarnim staništima. Ima verifikovan međunarodni status područja od izuzetnog značaja za ptice i biljne vrste Evrope. Zbog toga je određeno kao područje od posebne važnosti za zaštitu prirode.

Površinske vode ovog područja čine reke Tisa, Stari Begej, Plovni Begej, zatim jezera formirana kao ribnjaci, ali i bare. Na području se nalazi i veći broj fluvijalnih jezera. Njihovi baseni su, u stvari, napuštena rečna korita, rukavci i meandri. Melioracionim radovima tokom 18. veka, ceo prostor je uređen i regulisan, tako da je na prostoru iznad severnih granica rezervata formirano ukupno 16 jezera radi uzgoja ribe. Najveća jezera po svojoj površini su Belo, Koča, Mika, Brana, Joca i Šovajka.

U severnom delu rezervata, neposredno iznad Carske bare, nalazi se manji rukavac, koji je u drugom stepenu zaštite. Površinski je spojen sa Starim Begejom, odakle se uglavnom i snabdeva vodom. Tiganjica je bara u severnom delu rezervata i teško je pristupačna, s obzirom na to da je većim delom obrasla trskom, a nalazi se u režimu zaštite prvog stepena. U južnim delovima rezervata, uklještena između Starog i Plovnog Begeja, nalazi se Perleska bara, koja se takođe nalazi u režimu prvog stepena zaštite.

Ovaj prostor obiluje bogatstvom riblje faune i sa aspekta količine, a i u pogledu broja ribljih vrsta. Prisutne su 24 riblje vrste, svrstane u šest familija. Najupečatljivije je prisustvo govčice, prirodne retkosti koja predstavlja indikator nezagađene vode. Carska bara, u suštini, predstavlja zaštićeni reproduktivni i hranidbeni prostor za mnoge autohtone i alohtone riblje vrste.