Cer dobija memorijalni kompleks sa muzejom, dokumentacionim i edukativnim centrom, apart hotelom (FOTO)

Planina Cer, između Loznice i Šapca, uskoro bi mogla da dobije memorijalni kompleks sa muzejom, dokumentacionim i edukativnim centrom, apart hotelom...

Memorijalni kompleks podsećao bi na bitku iz Velikog rata koja se odigrala u avgustu 1914. godine. Sklop kompleksa zato je tematski i simbolički postavljen po uzoru na poziciju srpskih armija raspoređenih tokom Cerske bitke.

Ovo je predviđeno idejnim rešenjem koje je osvojilo prvu nagradu na nedavno završenom konkursu Ministarstva građevinarstva i Udruženja arhitekata Srbije.

Idejno rešenje sa snažnim simboličkim značenjem uradili su autori Ilja Mikitišin, Igor Mikitišin, Miljan Salata i Rajko Anđelić. Autori su se, kako kažu za naš portal, vodili mišlju da junaci iz Prvog svetskog rata zaslužuju autentičan memorijalni kompleks kroz "evokativnu scenografiju prostorno-kulturološkog simbola pobede". Pri projektovanju imali su u vidu sagledavanje razmere i odnosa u prostoru, kao i kretanje kroz njega u hronološkim sekvencama koje su podeljene u četiri faze - prilazak planini Cer i sagledavanje spomenika iz daljine, neposredni vizuelni kontakt sa spomenikom na lokaciji, unutrašnji doživljaj krsta kao centralnog motiva borbe i stremljenja ka pobedi i pobeda, što predstavlja pogled sa vidikovca na Srbiju.

- Planina Cer, izrazito šumovita, pokrivena gustom listopadnom florom cera i graba, uzdiže se kao ostrvo na obodu mačvanske oblasti u dnu panonskog basena implicira da kao takva idealna za budući prostorni reper u formi tornja vidljivog iz većeg dela Srbije. Imajući u vidu njenu poziciju i istorijski tematski značaj, urbanizam je na konceptualnom nivou postavljen po uzoru na poziciju srpskih armija raspoređenih uoči i za vreme same Cerske bitke povezanih rekama i rečicama zapadnog dela Srbije, koje predstavljaju komunikacije. Od postavljenih triju armija primat je uzela II Srpska armija na čelu sa generalom Stepom Stepanovićem koja je zauzela centralni položaj, dok su druge dve čuvale napade sa bokova kao zid II armiji - navode autori.

Kompleks bi se nalazio, kažu oni, na drugoj najvišoj koti između crkve Jovana Šangajskog i planinskog doma na području od 2 hektara izlomljenog pravougaonog oblika smeštenog u samoj šumi, uz postojeći rimski put koji je tangira sa južne strane. Počevši od toga da je lokacija smeštena usred guste cerove i grabove šume na pokrenutom terenu, zamisao je da šumu treba što više zadržati i da intervencija mnogo ne naruši zatečeno prirodno okruženje.

- Dok kontrastno objekti tematski razbacani po ostatku lokacije predstavljaju divizije i pukove koji prave efekat objedinjavanja i neke vrste zaleđa glavnom prodoru rampe muzeja, kao metafori prodora II Stepine armije kroz front linije cerske bitke. Vijugava, nepravilna šumska staza predstavlja vezivni elemenat koji sve povezuje u jednu funkcionalno-prostornu celinu.

Kako navodi, celokupan predmet intervencije na lokaciji je planiran i organizovan po nivoima, odnosno fazama, gde je glavni i osnovni razlog takvom pristupu opravdanost ekonomskog aspekta predložene potencijalne investicije kao i racionalnost same izgradnje.

Hronološki, cela realizacija memorijalnog kompleksa podeljena je u četiri faze. Prva faza obuhvata izgradnju prilazne rampe, spomenika, vidikovca i vijugave staze kroz šumu. Druga faza obuhvata muzej i dokumentacioni centar pod zemljom, dok je treća faza rezervisana za izgradnju paviljona. Poslednju fazu predstavlja izgradnja apart hotela.

Simboličko-istorijski aspekt je usko povezan sa istorijskim događajem bitke na Ceru 1914. godine, njenim ogromnim značajem, velikom žrtvom i pobedom Srbije. Stoga je predloženo rešenje muzeja i spomeničkog simbola u obliku stilizovanog krsta postavljeno podužno na lokaciji u pravcu Istok–Zapad. Ulaz u memorijalni kompleks koncipiran je linearnim blagim kretanjem koji uvlači posetioca u objekat niz rampu sa namernim naglašavanjem efekta ulaska u rov. Muzejski prostor pozicioniran je na suterenskoj koti, organizaciono i arhitektonski podređen ilustraciji rovovskog ambijenta, koji ima za cilj dočaravanje narativa Velikog rata i Cerske bitke i saosećanja posetilaca sa njenim glavnim akterima.

- Drvo Cer kao konstitutivni elemenat lokacije, prisutno je i u muzejsko-dokumentacionoj zoni u okviru malih staklenih atrijuma, te čini glavnu komponentu organizacije unutrašnjeg prostora muzeja zajedno sa vertikalnim staklenim panelima (zidovima) i pravougaonim otvorima na krovu (atrijumima).

Ulazni prostor muzeja planirano je da sadrži hol sa lobijem, infomacioni pult, garderobu i suvenirnicu sa obe strane objekta. Privremena i stalna muzejska postavka sa otvorenim radionicama i prostorima za kustose raspoređeni su duž muzejske strane koja dobija svetlo putem atrijuma sa pete fasade (krova), dok su biblioteka, medijateka, administrativni deo sa upravom i konzervatorske sale smešteni u dokumentacionom delu objekta i orijentisani ka severnoj strani sa pogledom na spolja kroz providni zid, koji čini da se posetioci osete kao da su u šumi. Depoi i tehničke prostorije smešteni su u zaleđu objekta. Muzej je determinisan u teksturi i boji natur betona koji je prisutan u enterijeru. Spušteni plafon je bele boje. Atrijumske unutrašnje pregrade su transparentne (staklo). Imajući u vidu racionalnost, namera je da se rešenjem napravi svojevrsna ušteda tamo gde je ona zaista moguća.

Primarna konstrukcija muzeja i dokumentacionog centra je armirano–betonska. Krovna ploča koja se nalazi na koti terena prizemlja je prednapregnuta, čime je izbegnut skeletni sistem u suterenu.

Krov muzeja i dokumentacionog centra tretiran je kao peta fasada objekta i presvučen je travnatom površinom kao završnom obradom koja se logički i vizuelno nastavlja na postojeći šumski ambijent. Predmet intervencije nad šumom sa lokacije sveden je na najmanji mogući nivo prema predloženoj ideji i nameri.

Vidikovac će se nalaziti na visini od 40 metara od kote terena, sa omogućenim pogledom na sve strane. Vidikovac je u potpunosti dematerijalizovan i transparentan (staklo) da bi se izgubio njegov materijalni oblik, a odao utisak stvaranja spomenika na mestu stradanja i pobede. On na visini, kažu autori, predstavlja pobedu, Srbiju na dlanu, ono za šta su se ljudi borili. Konačni cilj izdužene vitke vertikalnosti spomenika koji je metafora samog puta ka toj pobedi.

Zamišljen je u kubičnoj formi sa transparentnim bočnim ravnima (zid zavesa) po dužim stranicama pravougaonika u osnovi. Vertikalne komunikacije su čelično protivpožarno stepenište i stakleni panoramski liftovi.

(Smeštaj na Ceru) Edukativni centar i apart hotel

Edukativni centar paviljonskog tipa projektovan je u cilju nenarušavanja već pomenutog ekološkog aspekta okruženja, kao neraskidivi deo koncepta urbanističke postavke divizija.

Smeštajni paviljoni predstavljaju prateći sadržaj na lokaciji i podređeni su zadovoljavanju smeštajnih kapaciteta zadatih u programu konkursa.

Edukativni centar organizovan je u obliku grupe paviljona koji sadrže istraživačku zonu, kafe i multifunkcionalnu salu sa kapacitetom od 270 mesta. Paviljoni su kubične forme obučene u polutransparentno visoko reflektivno staklo, radi što većeg uklapanja u postojeće šumsko okruženje.

Pansionski smeštaj organizovan je u vidu paviljona koji su tretirani kao jedan modul sa dve smeštajne jedinice. Primarna materijalizacija smeštajnih paviljona je kao i muzejska, dok su ostali materijali od drveta posečene grabove i cerove šume sa lokacije.

Parking za automobile i autobuse predviđen je duž glavnog magistralnog puta kojim se dolazi na planinu Cer. Duž cele lokacije komunikacija je omogućena preko drvenih staza koje meandriraju zbog konfiguracije terena, sa ciljem povezivanja svih objekata u jednu celinu.

Podsetimo, Cerska bitka, takođe znana i kao Jadarska bitka, bila je vojni sukob vođen između Austrougarske i Srbije avgusta 1914. oko planine Cer.

Borbe koje su usledile prerasle su u bitku za kontrolu nekoliko gradića i sela u okolini planine, kao i za kontrolu Šapca. Moral austrougarskih trupa je 19. avgusta opao i hiljade vojnika su se povukli u Austrougarsku, a mnogi su se podavili u Drini bežeći u panici. Srbi su 24. avgusta opet ušli u Šabac, čime se bitka zvanično završila. Bila je to bitka u susretu, manevarskog tipa.

U toku desetodnevne bitke srpski gubici su iznosili 3.000 mrtvih i 15.000 ranjenih. Austrougarski gubici su bili znatno veći. Bilo je 8.000 mrtvih vojnika, 30.000 ranjenih i 4.500 zarobljenih. Srpska pobeda nad brojno nadmoćnijim neprijateljem je označila prvu pobedu Antante i njenih saveznika u Prvom svetskom ratu.