Na mamografiju posle pedesete - Za mlađe žene i one koje nisu rađale, ultrazvuk je pouzdanija metoda

Preventivni pregledi ključni su u otkrivanju ranog karcinoma dojke, ali strah od bolesti navodi mnoge žene da se podvrgavaju i dijagnostici koja im nije potrebna. Najviše dilema i zabluda kod pacijentkinja postoji upravo oko mamografije i ultrazvuka. Da li je ultrazvuk dovoljan za otkrivanje sumnjivih promena, koliko šteti mamografija, pitanja su koja često izazivaju nedoumice kod pacijentkinja, ali ne i stručnjaka.

Prema Vodiču za dijagnostikovanje i lečenje raka dojke, ženama do 40. godine, pored manuelnog pregleda iskusnog stručnjaka, treba uraditi i ultrazvučni pregled. Mamografija je korisna ženama starijim od 40 godina, a od 45. ili 50. do 69. godine, ona mora da bude obavezni deo pregleda. U ovom periodu mamografiju treba raditi na svake dve godine.

Prof. dr Zorica Milošević, radiolog iz Instituta za onkologiju i radiologiju Srbije, objašnjava zbog čega se i kada radi mamografija, a kada je dovoljan samo ultrazvuk:

- Mamografija i ultrazvuk su bazirani na različitim principima i lekarima daju različite informacije. Jedan od razloga primene jedne ili druge metode je u tome što ovi uređaji različito "vide" promene na dojci.

Suština je, pojašnjava ona dalje, u strukturi same dojke. One sazrevaju tokom celog života, a posebno nakon prvog porođaja i dojenja, kada dobijaju drugačiju strukturu, koja je pogodna za mamografiju. Mamografiji "odgovara" kada u dojkama ima dosta masnog tkiva, jer se ono na rendgenskom snimku (mamografiji) vidi kao sivo. A, kada masnog tkiva nema, snimak pokazuje - belo.

Žene koje su rađale i dojile imaju više masnog tkiva u dojkama, koje se na ultrazvučnoj slici prepoznaje kao siva masa. Takve je boje i karcinom na ultrazvuku, pa kada se ultrazvukom pređe preko dojke, zloćudna masa se neće razlikovati od postojeće, zdrave. Zbog toga, ultrazvuk nije pogodan za žene starije od 40 ili 50 godina, ali je pouzdan za one mlađe.

S druge strane, mamografijom se karcinom dojke "vidi" kao beo, pa ako je dojka puna masnog tkiva, što je slučaj kod starijih žena, karcinom se jasno vidi.

- Kada je dojka puna žlezdanog tkiva, kao što je kod mladih žena, koje nisu rađale, karcinom, i ako postoji pokazuje se belom bojom, pa se ne može na slici razlikovati od postojećeg tkiva dojke - objašnjava prof. Milošević. - Zbog svega ovoga, nepotrebno je da se mlađe žene upućuju na mamografiju, kao što ni ultrazvuk starijim ženama nije dovoljan za otkrivanje najmanjih promena na dojci.

Jer, cilj svake metode je da otkrije sumnjivu promenu na samom početku, a ne kada već može da se opipa, kada dostigne veličinu jednog centimetra.

- Što je karcinom manji, to manje daje informacija o svojim osobinama, pa, mamografija, kada se radi kao prevencija, kod žena starijih od 50 godina, može da otkrije i manje, ali sumnjive promene. Ukoliko one postoje, radi se biopsija, a onda se histološki utvrđuje dijagnoza - navodi prof. Milošević.

Na mamografiju se šalju žene kod kojih je, nakon manuelnog pregleda, i ultrazvuka, uočena benigna ili maligna tvorevina. Ovaj pregled je obavezan za žene od 50. do 69. godine.

Magnetna rezonanca je, poslednja metoda dijagnostikovanja karcinoma. To nije redovna preventivna metoda, i ima jasne indikacije, povezane sa hirurgijom. U prevenciji, magnetna rezonanca se primenjuje samo kod žena koje imaju rizik za dobijanje raka dojke veći od 25 procenata.

- Magnetna rezonanca se primenjuje u slučaju da je ultrazvukom ili mamografijom utvrđena promena u četvrtom ili petom stepenu, kada postoji visok rizik od raka. Tada, magnetna rezonanca ima ulogu da olakša lekaru koji tip hirurgije treba da se primeni, odnosno da vidi koliko se i kuda karcinom proširio i kakva je njegova prokrvljenost - kaže profesor Milošević.

Druga indikacija za magnetnu rezonancu je kada je karcinom operisan, ali ako na ivicama još ima mikroskopskih ostataka malignog tumora. Takođe, ako se nakon mamografije sumnja da na više mesta ima rizičnog tkiva.

Veća korist nego šteta

I pored mnogobrojnih kritika laičke javnosti da mamografija može da izazove rak, profesorka Zorica Milošević naglašava prednosti ove rendgenske tehnike:

- U 70 do 80 slučajeva mamografski otkrivene promene na dojci nikada ne prerastu u karcinom. Postoje početni, uspavani kanceri koji se nikada ne razviju, ali lekari to ne mogu da predvide. Ali, kada se ta minimalna promena stručno zove "karcinoma in city", ne možete je ostaviti bez lečenja, čak zbog onih 20% žena kod kojih se iz te male promene ipak razvije maligna bolest.

Uzbuna zbog ciste

Profesorka Zorica Milošević kaže da ciste mogu da izazovu zapaljenje u dojakama koje kod pacijentkinja izaziva paniku: - Žena koja je rađala ima displazije, a to je zato što se dojke posle porođaja ne vraćaju u prvobitno stanje. Vremenom se u kanalićima nakuplja tečnost kojom se dojka "propira" u iščekivanju dojenja. Ako ta tečnost pritisne cistu koja postoji u dojci, javljaju se bol, pečenje i zapaljenje. Tada se cista punktira, a žena se oslobađa tegoba.