Ova blaga leže ispod zemlje bivše SFRJ - Slovenci nemaju bukvalno ništa, a bogatiji od svih nas

Nekada davno, u zemlji koje više nema (a zvala se Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija) đaci su još u osnovnoj školi učili kako je na Balkanu, tačnije na prostorima SFRJ - bog delio i šakom i kapom.

Dobro, nije baš bog, s obzirom na to da su u tada postojećoj državi stavili odnose sa njim - na led, ali se mora priznati da je u svakoj od bivših republika moglo da se govori o značajnim rudnim bogatstvima. Tačnije, u svim - osim u jednoj.

Pa da krenemo redom jer - rudarstvo je jedan od pojmova koji je u poslednjih nekoliko godina u velikoj meri korišćen u svakodnevnom govoru širom zemlje.

Srbija

Sadašnja pomama za litijumom (i pobornicima i protivnicima iskopavanja istog) predstavlja samo vrh na bregu koji se odnosi na rudna bogatstva Srbije. U Srbiji su pronađena velika ležišta rude gvožđa na Kopaoniku, Zlatiboru i istočnoj Srbiji.

Što se tiče rude, bakra ima kod Bora, Majdanpeka i Velikog Krivelja. Ova ruda sadrži i zlato, srebro, selen i pirit. Srbija je jedan od najvećih prizvođača bakra u Evropi. Kad pominjemo zlato, treba pomenuti i da je na Homolju, u opštini Žagubica otkriveno novo nalazište zlata.

Kalaj je otkriven na Ceru i Bukulji, a otkrivene su i značajne rezerve gline (koja se koristi za građevinarstvo), cementnog materijala, kvarca, talka, kaolina, feldspata i drugih minerala. Antimon se eksploatiše kod Krupnja i Zajače, Volfram kod Blagojevog kamena u istočnoj Srbiji. Tu su i nalazišta nikla kod Vrnjačke Banje, Trstenika i Cera.

Ne sme se zaboraviti ni Golija, u kojoj su neiskorišćene rezerve rude volframa, čija istraživanja su započeta osamdesetih godina, ali nisu završena, rekao je ranije za Sandžak Press geolog Alija Halilović.

- Na Goliji postoji tzv. gvozdeni šešir koji leži neiskorišćen. Ima gvožđa u brdu Lisa takođe na Goliji, a na Rogozni postoji olovocinkana parageneza. Na Rogozni ima preko 210 grama srebra po toni koncentrata, što je jako dobar procenat - istakao je Halilović i dodao da na Rogozni ima i zlata.

Ništa manje bogato rudama su i Kosovo i Metohija: Basen lignita na potezu Obilić - Priština spadao je u najveća nalazišta lignita u SFRJ, dok su značajne rezerve otkrivene i u Metohiji. Po ležištima olovo-cinkane rude Kosovo je bilo na prvom mestu u velikoj Jugoslaviji, navodi se u studiji "Pregled prirodnih resursa Balkana i njihovo korišćenje" koju je objavio docent dr Goran Barović iz Nikšića. U ovoj rudi, otkriva Barović, nalaze se i primese zlata, srebra, bizmuta, germanijuma, sumpora i pirita. Locirana su i značajna ležišta nikla, mangnezita, antimona i hroma.

Bosna i Hercegovina

Što se tiče Bosne i Hercegovine, još pre 100 godina se smatralo da je rudarstvo glavna privredna grana u ovoj zemlji. Pronađene su velike rezerve gvozdene rude u rejonu Vareš i Ljubovija, a ima ih i u rejonu Vranice. Olovo i cink je pronađen u rejonu Srebrenice. Ležišta boksita ima u okolini Mostara, Bosanske Krupe, Vlasenice i Jajca. Gipsa ima u okolini Donjeg Vakufa i Volarima. Kamena so se eksploatiše u okolini Tuzne. Ležišta bakra nalaze se u okolini Jajca, Bugojna i Kreševa.

Olovo, cink, pirit i barit, ali i prateći plemeniti metali su pronađeni u rejonima Bakovića, Jajca i Gornjeg Vakufa. Na više lokaliteta su pronađena ležišta antimona, kaolina, žive, hroma, magnezita, azbesta i drugih ruda. Ugalj (mrki i lignit) kopa se u pet basena: Tuzlanski (Kreka, Banovići, Ugljevik, Mazgraja), Srednjobosanski (Kakanj, Zenica i Breza), Mostarski, Banjalučki i Livanjski su manjeg značaja. Velika ležišta uglja uslovila su izgradnju desetak termoelektrana.

Hrvatska

Što se tiče Hrvatske, u delu ove bivše republike koji teritorijalno pripada Balkanskom poluostrvu evidentirani su značajni prirodni resursi. Na nekoliko lokacija u Dalmaciji i Istri su otkrivena ležišta boksita i laporca (koristi se u građevinarstvu), barita ima u Lici i Gorskom Kotaru. Hrvatska ima male rezerve uglja, ali otkrivena su ležišta nafte na više lokacija uz rijeku Savu nizvodno od Zagreba. So se eksploatiše u solanama u Pagu, Ninu i Stonu.

Nekada nije bilo tako: bakar se iskopavao u Rudama kod Samobora, koji je u (pradavnom) XVI veku imao najveću eksploataciju bakra u Evopi. Na istom mestu su se iskopavali kratko vreme siderit i hematit, a pri rudniku je bila i topionica. Ruda olova i srebra eksploatirala se u XVI veku u rudniku Zrinski na Medvednici, dok se na području Ivanca u osamnaestom veku izvodila se eksploatacija cinka, gvožđa, lignita, mrkog uglja, navodi se u Hrvatskoj tehničkoj enciklopediji.

Severna Makedonija

Kada se govori o Makedoniji, ruda gvožđa otkrivena je kod Slepča i Tajmišta. Gvozdena ruda sa primesama nikla locirana je kod Kavadaraca, Prilepa i Velesa.

Rude nikla ima kod Kavadaraca, antimona ima na više mesta, ali se eksploatiše samo kod Lojana. Hrom se takođe eksploatiše kod Lojana, ali i kod Raduša. Zletovo je najveći rudnik olovo-cinkane rude.

Crna Gora

Od rudnih bogatstva u Crnoj Gori se eksploatiše: ugalj (mrki i lignit) u zoni Pljevalja i Berana, boksit (crveni i beli) u okolini Nikšića. Olovo-cinkane rude ima kod Pljevalja (Šuplja stijena) i Brskovu kod Mojkovca. Morska so se eksploatiše kod Ulcinja.

U strateškim dokumentima je zapisano da na teritoriji opštine Berane postoje nalazišta mrkog uglja, opekarske gline, olova i cinka i tehničko-građevinskog kamena. Navodi se da se ukupne rezerve mrkog uglja procenjuju na 30 miliona tona, dok se u rejonu planine Sjekirice procenjena nalazišta rude olova i cinka kreću oko 16 miliona tona.

Slovenija

Ovo je jedina zemlja nastala iz bivše Jugoslavije koja praktično nema postojeće, aktivne rudnike: napušteni podzemni rudnici svedoče o razmerama i značaju rudarstva na području Slovenije, kao i na širem prostoru ovog dela Evrope.

Iako je većina rudnika danas zatvorena, deo njihovog bogatstva, kao i deo njihove kulturne i tehničke baštine, može se upoznati u turističkim rudnicima, muzejima i na raznim izložbama, navodi se na stranici Prirodoslovnog muzeja Slovenije.

A Slovenci? Najbogatiji od svih nas, uprkos tome što nemaju ništa od blaga ispod zemlje, zaključuju u Telegraf Biznisu.

Alija Halilović

Goran Barović

Hrvatska tehnička enciklopedija

Prirodoslovni muzej Slovenije

SFRJ

Rogozna

rudna bogatstva

rudarstvo

rude

litijum

rude gvožđa

zlato

glina

antimon

nikl

rudna nalazišta

kalaj

volfram

lignit

olovo

cink

gvozdena ruda

kamena so

bakar

pirit

barit

ugalj

termoelektrane

azbest

živa

hrom

boksit

srebro

gvožđe

nalazišta rude

eksploatacija rude