Grgić: Jadransko-jonski gasovod otvara novi energetski koridor za region zapadnog Balkana

Nedavno održani samit Inicijative tri mora otvorio je nove perspektive i mogućnosti ekonomske saradnje Crne Gore sa državama članicama Evropske unije koje se prostiru između tri mora - Baltičkog, Crnog i Jadranskog.

Početkom ovog mjeseca, predsjednik Crne Gore Jakov Milatović predvodio je crnogorsku delegaciju na devetom samitu te inicijative u Vilnjusu na poziv litvanskog kolege Gitanasa Nausede, koji je uslijedio kao rezultat diplomatskih aktivnosti predsjednika, ali i ranijeg interesovanja naše diplomatije da se priključi ovoj inicijativi.

Milatović je tada istakao da se vizija Inicijative tri mora, koja uključuje jačanje povezanosti, promovisanje ekonomskog razvoja, snaženje energetske bezbjednosti i sajber sigurnosti regiona u potpunosti podudara sa ciljevima naše zemlje u kontekstu evropskog integracionog procesa.

Inicijativa tri mora zvanično je pokrenuta 2015. godine, a ovaj regionalni savez okuplja 12 zemalja koje se prostiru između Baltičkog, Crnog i Jadranskog mora i ima za cilj promovisanje zajedničkih interesa i projekata koji doprinose bržem razvoju i smanjenju ekonomskog jaza sa Zapadnom Evropom.

Mladen Grgić, savjetnik predsjednika Crne Gore za ekonomiju i ekonomsku diplomatiju, podsjeća da je jedan od inicijatora saveza Hrvatska, sa kojom Crna Gora već učestvuje u važnom projektu koji se tiče Inicijative tri mora, a riječ je o jadransko-jonskom gasovodu.

Grgić u razgovoru za "Dan" kaže da implementacija cjelokupnog projekta omogućava otvaranje novog energetskog koridora za region zapadnog Balkana unutar Južnog (četvrtog) gasovoda, s ciljem uspostavljanja nove rute za snabdijevanje prirodnim gasom sa Bliskog istoka i iz regiona Kaspijskog mora.

- Iz Hrvatske će biti moguće snabdijevati region srednje i istočne Evrope gasom iz Južnog koridora. To će zemlje Inicijative povezati sa novim izvorom gasa. Gasovod će imati potencijal za dvosmjerni protok, a taj faktor daje značaj LNG projektu na ostrvu Krku, jer bi mogao biti dodatni izvor gasa. Ujedno, bio bi kompatibilan sa eventualnim LNG terminalom u Baru - kaže Grgić.

Savjetnik predsjednika države ističe da je potrebno intenzivirati rad na projektu jadransko-jonskog gasovoda kako bismo pokazali ažurnost i kredibilnost kod naših partnera jer je percepcija da upravo mi kočimo razvoj gasovoda.

- Iako primarno političke prirode, Inicijativa od samog početka ima jaku ekonomsku komponentu. U sklopu samita organizuje se biznis forum koji privlači vodeće kompanije iz sektora saobraćaja, digitalizacije i energetike. Osim privrednika iz zemalja članica, veliki broj kompanija iz zemalja koji su strateški partneri, kao što su EU, Njemačka i Japan, učestvuje u biznis forumima, pronalazeći načine za saradnju u zajedničkim projektima. Vjerujem da ćemo na narednom samitu moći da uključimo kompanije iz Crne Gora i tako dodatno omogućimo ugovaranje zajedničkih projekata - rekao je Grgić.

Ono što inicijativu čini značajnom jeste činjenica da projekti koji se definišu kroz nju samim tim dobijaju 12 glasova unutar Evropske unije, odnosno tokom procesa raspodjele sredstava imaju zagarantovanu podršku članica Inicijative, što predstavlja veliku prednost u dobijanju grantova.

Dvanaest zemalja Inicijative tri mora pokriva 29 procenata teritorije Evropske Unije (1.210.000 km²), u njima živi 25 odsto stanovnika EU (110 miliona) i proizvode 2,3 triliona eura, ili jednu sedminu BDP-a EU (nominalno).

Uz članice, ovu inicijativu podržavaju i Evropska komisija, Njemačka i SAD, a od ove godine i Japan, kao strateški partner. Inicijativa koja naredne godine obilježava desetogodišnji jubilej je posebno postala važna nakon početka rata u Ukrajini. Tada su već identifikovani strateški sektori dobili i novu – bezbjednosnu komponentu. Jačanje infrastrukturne povezanosti, energetske nezavisnosti i otpornosti, kao i unapređenje sajber bezbjednosti, doprinose jačanju istočnog krila NATO-a.