Može li Ulcinj postati najveća razvojna šansa turizma Crne Gore?

(Foto: Unsplash/Refik Mollabeqiri)

Najava dolaska lanca hotela Hilton i potpisivanja Memoranduma o razumijevanju za ulaganja u turistički kompleks rta Mavrijan između Al Shiddi grupe iz Saudijske Arabije i predstavnika Vlade Crne Gore i Opštine Ulcinj, tokom su avgusta bile najpozitivnije vijesti sa krajnjeg juga Crne Gore.

Potencijali i tradicija turizma u Ulcinju su neupitni, ali ograničeni kapaciteti infrastrukture koče jači razvoj turizma. Međutim, najava otvaranja hotela Hilton donosi Ulcinju suštinsku i stratešku promjenu kad je u pitanju razvoj turizma.

Transformacija od masovnog prema elitnom turizmu

- Hotel Jadran je jedini hotel srušen u zemljotresu 1979. godine, a ostale je ‘srušila’ privatizacija. To je najbolja lokacija u Ulcinju i jedna od boljih na crnogorskom primorju. Žalosno je što je posljednjih 30-40 godina ovaj potencijal neiskorišten - smatra predsjednik Opštine Ulcinj Omer Bajraktari (Građanski pokret URA) koji je na toj funkciji malo više od godine dana.

- Nakon promjene vlasti mi smo odlučili da riješimo ovaj problem jer se radi o najatraktivnijem djelu naše obale. Našli smo investitora sa Kosova, koji završava Hilton u Prištini. Vijest o dolasku prestižne svjetske hotelske korporacije odjeknula je pozitivno u Crnoj Gori i regiji čime se povećava vrijednost turizma Ulcinja. Siguran sam da će nakon toga početi gradnja sličnih projekata i na drugim lokacijama jer naredna decenija je decenija razvoja Ulcinja - dodaje.

Kada je došao na čelo Opštine, Bajraktari je, kako tvrdi, na računu zatekao 10.000 eura, a na kraju godine njegova administracija akumulirala je 2,5 miliona eura.

Veliki projekti zahtijevaju i velika ulaganja, a sadašnji kapacitet infrastrukture je već nedovoljan.

- Razvoj turizma u Ulcinju i najava realizacije kapitalnih investicija će najviše zavisiti od velikih infrastrukturnih projekata koji su u nadležnosti države. Sa druge strane, naša namjera je da smanjimo broj turista u Ulcinju. Nisam pobornik masovnog turizma jer na ovaj način imamo veliki pritisak na infrastrukturu, na opštinske službe, komunalno, vodovod, policiju… to je sve na ivici kapaciteta. Najavljene investicije u nove kapacitete jest jedan od načina kao i poboljšanje pratećih sadržaja od sporta do kulture. To je naša dugoročna vizija - ističe Bajraktari.

Jedini grad bez marine

Ulcinj je jedini crnogorski primorski grad koji nema svoju marinu, a tek ove godine je otvoren ured granične službe za prijem turista brodovima. Ranije se procedura morala završavati u Baru.

- Nužno je da više radimo na nautičkom turizmu jer Ulcinj je jedina opština na crnogorskoj obali koja nema svoju marinu. To je veliki izazov. Bez obzira na to Ulcinj ima ogromne resurse, među kojima se ističe Velika plaža u dužini od 13 kilometara i Ada Bojana gdje ima mjesta za 100.000 do 150.000 kupača. Najnoviji trend je dolazak gostiju iz Podgorice, Budve, Bara i drugih gradova na dnevnom nivou ili za vikend - pojašnjava Bajraktari.

Ulcinj je tradicionalna destinacija za halal turiste iz regije, ali neuređeni sistem halal certifikacije je veliki izazov.

- Imamo veliki broj turista iz Bosne i Hercegovine, ali i sa Kosova. Do sada su turisti iz arapskih država rijetkost u Ulcinju jer nama fali kapaciteta koji su odgovarajući za njihove potrebe. Nedavno smo bili u Sarajevu na jednom specijaliziranom sajmu za arapsko tržište, a poslije toga smo potpisali saradnju sa grupacijom Al Shiddi iz Saudijske Arabije. Nama je bitno da dođu arapski investitori jer imamo ogroman prostor i mogućnosti za ulaganje. Ulcinj pored plaže ima i ogromno zaleđe koje je pogodno za izgradnju prilagođenih objekata za porodični odmor - kaže Bajraktari.

Pozitivne promjene nakon 2020. godine

Prvi čovjek Ulcinja dolazi iz političke opcije koju predvodi premijer [u tehničkom mandatu] Dritan Abazović. Iako je percepcija većeg djela javnosti u regiji da su izbori 2020. godine donijeli negativne promjene u Crnoj Gori, na lokalnom nivou u Ulcinju stanje je po mnogim pitanjima popravljeno.

- Osjećamo pozitivne vibracije od 2020. godine, jer Ulcinj možda nije bio nacionalno diskriminisan, ali jest ekonomski. Došlo je do olakšanja saradnje sa vladom u poređenju sa ranijim stanjem. Bio sam menadžer opštine između 2014. i 2016. godine, a tada je saradnja bila mučna i oko benignih stvari trošili smo mnogo vremena i energije. Bez obzira ko formira novu vladu, stanje neće biti kao kad je DPS vladao, ali neće biti povoljno za nas kao što je sada - smatra Bajraktari.

Iako je ogromna većina građana Ulcinja glasala za nezavisnost Crne Gore, statistika pokazuje da je standard opao zbog čega se u međuvremenu veliki broj radnog stanovništva iselio što limitira razvoj turizma.

- Imali smo proces privatizacije koji je bio potpuno neuspješan te neke oblike diskriminacije kad je u pitanju upravljanje Opštinom, jer našim najvrednijim resursima upravlja državno preduzeće za morsko dobro. Oni upravljaju obalom Crne Gore, ali u Ulcinju to je prenaglašeno, odnosno to je 20 posto teritorije. To je jedan vid barijere. Tu je i dugotrajni proces povratka Valdanosa kojeg smo vratili prije dvije godine. Ulcinj više ne zaobilaze investicije. Pozitivan primjer je izgradnja mosta i graničnog prijelaza na Bojani koji je zaista vizionarski projekat - naglašava Bajraktari.

Neujednačen odnos između prihoda i ulaganja

Ulcinj je destinacija u kojoj svako u skladu sa svojim potrebama, željama i materijalnim mogućnostima može da kreira svoj potpun osjećaj odmora. Priroda je bila izuzetno izdašna prema tom gradu, a njegova historija od 25 stoljeća ostavila je djela trajne vrijednosti.

- Smatram da je Ulcinj najveća razvojna šansa Crne Gore. Sudeći po potencijalima koje ima Ulcinj, kako prirodnim, tako i kulturnim, realno je da on postane vodeća turistička destinacija jer posjeduje važne komponente za uspjeh. Značaj turizma za Ulcinj i za Crnu Goru ne može se procijeniti - kaže Ćazim Hodžić, predsjednik Turističke organizacije opštine Ulcinj.

Analize pokazuju da omjer između prihoda od turizma i ulaganja u Ulcinj nije ujednačen.

- Naš stav je da Ulcinj zaslužuje mnogo više od onog što trenutno imamo, jer do sada nismo imali dobra iskustva u odnosu na očekivanja koja su bila znatno veća i kada uzmemo u obzir sve prirodne potencijale i dobra iz kojih Crna Gora prihoduje od Ulcinja. Do sada nismo imali velike kapitalne investicije, a prije svega mislim na infrastrukturne projekte i hotele, tako da do sada nije se mogao osloboditi potencijal i vrijednost Ulcinja - naglašava Hodžić.

Halal turizam je globalni trend već desetljećima kojeg država Crna Gora za razliku od susjedne Hrvatske nije prepoznala kao priliku.

- U Crnoj Gori trenutno stanje halal ekonomije je na veoma niskom nivou odnosno gotovo neprepoznatljivo na svjetskoj mapi. Crna Gora kao turistička zemlja, odnosno njene institucije još nije prepoznala perspektive halal turizma. Milioni turista širom svijeta putuju i traže nove destinacije, a Crna Gora je izuzeta od ovih tokova. Crna Gora ima oko 20 posto muslimanskog stanovništva koji su potencijalni konzumenti halal proizvoda i usluga tako da je to još jedan argument za sveobuhvatno brendiranje halal destinacije - kaže magistar ekonomije Jasmin Spahić iz Podgorice.

Halal turizam – neiskorišćena prilika

Pojašnjava da država i njene institucije nisu ostvarile pomak na ovom polju iako je priča o halalu aktuelna godinama.

- Jedine aktivnosti i inicijative za uvođenje halal standarda u Crnoj Gori je učinilo Udruženje za promociju i razvoj islamske ekonomije koje od 2019. godine radi na edukaciji stanovništva. Održano je nekoliko konferencija i sajmova, osnivači prate svjetska i regionalna dešavanja, te je izdana knjiga Ekonomija u islamu. Osnivači ovog udruženja čine napore da institucije i privatni subjekti prepoznaju značaj halal koncepta za cjelokupnu ekonomiju i društvo. Posebno apelujem na državne institucije, Ministarstvo ekonomije i turizma, Privrednu komoru, lokalne samouprave, Islamsku zajednicu da podrže razvoj ovog koncepta jer će benefite svi osjetiti vrlo brzo - smatra Spahić.

Ulcinj može biti polazna tačka razvoja halal turizma u Crnoj Gori, ali bez podrške države i uključenja drugih gradova to je teško realizovati.

- Državna ulaganja u Ulcinj, kao i sjever Crne Gore, su najmanja u odnosu na ostale dijelove. Ulcinj je destinacija koja ne samo da zaslužuje bulevare i dobre puteve, već i aerodrom i valorizaciju jedne od najvećih plaža u Evropi gdje su trenutno potpuno izostale velike investicije.

Intenzivni razvoj halal koncepta treba da krene iz Ulcinja, ali da ga snažno podrži državna administracija i, naravno, gradovi kao što su Podgorica, Bar, Tuzi, Bijelo Polje, Plav, Rožaje… i svi ostali koji shvate benefite halal industrije treba da se uključe u ovaj proces. Crna Gora je mala zemlja i ovaj koncept se veoma brzo može implementirati. Potrebna je volja države i institucija. Tržište postoji, a treba uhvatiti voz odnosno vratiti ga i na našu stanicu jer su druge destinacije davno pronašle svoj interes u ovome - poručuje Spahić.