Cirkularna tranzicija recept za zeleni ekonomski rast i razvoj - Crna Gora da stvara preduslove za kompanije koje žele da se kreću ka novim poslovnim modelima

U centru događaja bio je panel na temu "Cirkularna tranzicija kao recept za zeleni ekonomski rast i razvoj" na kojem su učestvovali Nina Drakić, predsjednica Privredne komore Crne Gore, Danijela Gašparikova, stalna predstavnica UNDP-a, Rikardo Seri, zamjenik ambasadorke, Delegacija Evropske unije u Crnoj Gori i Olivera Vukajlović, generalna direktorica Direktorata za unapređenje konkurentnosti u Ministarstvu ekonomskog razvoja Crne Gore.

Moderatorka skupa bila je Ladeja Godina Košir, Circular Change, ekspertkinja na projektu izrade Mape puta Crne Gore ka cirkularnoj ekonomiji. Ona je istakla ulogu Privredne komore koja snažno podupire cirkularnu tranziciju i povezuje aktere ovog procesa.

- Mapa puta je rezultat intenzivnog rada, a prekretnica je što je Privredna komora preuzela inicijativu kao akter od kojeg promjena započinje - rekla je ona, ukazujući na veliki značaj UNDP-a u prepoznavanju važnosti i finansiranju ovog projekta, te timova Deloitte i Circular Change koji su, uprkos pandemiji, predano radili na Mapi puta.

Prema njenim riječima, cirkularna ekonomija je interdisciplinarna tema koja zahtjeva sistemski pristup, a Mapa puta je kompas kako bi se prepoznali prioriteti i pripremili projekti za zelene fondove.

- Crnoj Gori kao potpisnici Sofijske deklaracije pruža se velika prilika da na putu zelene transformacije dobro iskoristi finansije koje su na raspolaganju. Do 2024. za finansiranje je opredijeljeno 20 milijardi investicija i devet milijardi grantova. Ipak, bez projekata i jasnih planova i vizija ne mogu se iskorisiti - kazala je ona, dodajući da su područja sa najvećim potencijalom za cirkularnu tranziciju prehrambeni i šumski sistem, izgrađeno okruženje, sektor turizma i proizvodnje, koji su međusobno zavisni.

Predsjednica PKCG Nina Drakić kazala je da je Privredna komora Crne Gore inicirala izradu Mape puta koja predstavlja kamen temeljac transformacije crnogorske ekonomije iz linerne u cirkularnu.

- U svim procesima transformativnog i inovativnog karaktera, biznis zajednica je ta koja ima glavnu ulogu i pokretačku snagu. Upravo to smo se trudili da prenesemo kroz učešće Komore u procesu izrade Mape puta, kroz preuzimanje uloge nekoga ko predvodi ovaj proces - kazala je Drakić.

Ona je istakla da se zelena i cirkularna ekonomija prepoznaju kao velike šanse za sve ekonomske aktere u našem društvu.

- S tim u vezi, od velikog je značaja to na koji način koncipiramo i reformišemo ekonomsko okruženje danas, i tu smo, kao krovna privredna institucija u zemlji prepoznali i odlučili da preuzmemo odgovornost - da uradimo ono što je do nas, aktivno učestvujući u procesu, angažujući naše članice, uključujući institucionalne partnere i civilno društvo, a sve uz podršku međunarodnih organizacija koji su naši dugogodišnji saradnici - poručila je Drakić.

Ona je takođe izrazila uvjerenje da će ovaj proces imati transformativni uticaj na društvo u Crnoj Gori. Značajna je uloga zelene ekonomije u procesu diversifikacije crnogorske privrede i konkurentnosti proizvoda, ocijenila je Drakić.

Privredna komora, naglašava ona, istinski vjeruje u ovaj proces, cijeneći da predtsavlja veliku priliku za privredu i zemlju u cjelini.

- Ostajemo posvećeni zadatku da kao institucija i dalje aktivno učestvujemo, pomažemo, fasilitujemo i podstičemo naše članice da se unapređuju, razvijaju i rastu, jer samo tako ćemo uticati na to da naše društvo dalje napreduje, raste i razvija se, što će u krajnjem uticati na veći broj prilika za naše građane i bolji životni standard za sve nas u Crnoj Gori - zaključila je Drakić.

Rikardo Seri, predstavnik Delegacije EU u Crnoj Gori, ukazao je na prekomjernu eksploataciju prirodnih resursa u borbi za ekonomski rast, koji se ostvaruje na štetu životne sredine. Naglašava da polovina ukupnih emisija gasova sa efektom staklene bašte potiče od vađenja i prerade resursa.

- Otud ideja o kružnoj ekonomiji koja se širi širom svijeta. Cilj je osigurati ravnotežu između ekonomskih i ekoloških potreba uz stvaranje mogućnosti za radna mjesta i rast. Evropski investicioni plan za Zapadni Balkan i Evropski zeleni dogovor i Zelena agenda za zapadni Balkan ističu cirkularnu ekonomiju kao jednu od ključnih širih oblasti. Zapadni Balkan treba da poveže ekonomski rast i nove poslovne prilike sa održivijim obrascima proizvodnje i potrošnje. Potrebno je smanjiti proizvodnju otpada, povećati ponovnu upotrebu materijala i recikliranje, te produktivnost resursa uz smanjenje zagađenja - navodi on.

- Kako bi olakšala ovu veliku transformaciju, EU pruža opipljivu finansijsku podršku, prije svega tako što regionu stavljamo na raspolaganje devet milijardi eura EU fondova za postizanje ciljeva Zelene agende iz Instrumenta pretpristupne pomoći (IPA). Veoma je važno da Crna Gora iskoristi većinu ovih i drugih sredstava i mogućnosti koje EU može ponuditi. Današnje pokretanje Mape puta ka cirkularnoj ekonomiji u Crnoj Gori je važan korak u tom cilju - rekao je on.

Dodaje da će uspješna transformacija u cirkularnu ekonomiju pomoći Crnoj Gori da ispuni ciljeve održivog razvoja, kao i Pariskog klimatskog sporazuma, te ambicije Evropskog zelenog dogovora.

- Siguran sam da uz pravu viziju i posvećen rad Crna Gora može brzo i solidno napredovati ka zelenijoj, digitalnijoj i otpornijoj ekonomiji. I EU je spremna da vas podrži na ovom putu tranzicije - kazao je Seri.

Olivera Vukajlović iz Ministarstva ekonomskog razvoja Crne Gore, istakla je da je, u skladu sa razvojnim planovima Vlade Crne Gore, ekonomski oporavak, zasnovan na novim postulatima inovacija, digitalizacije i zelenog razvoja, izuzetno važan za Crnu Goru i značajno će unaprijediti održivost i otpornost crnogorske privrede.

- Brži prelazak Crne Gore na cirkularno poslovanje zahtijeva udruživanje snaga i saradnju svih aktera na različitim nivoima, te stalno podsjećanje da crpljenje prirodnih bogatstava, od kojih se proizvode stvari koje konzumiramo, moramo smanjiti, kao i da većina tih proizvoda ne bi trebalo da završi kao otpad, već kao novi proizvod - kazala je ona.

U cilju stvaranja uslova za snažniji ekonomski oporavak, Ministarstvo ekonomskog razvoja je početkom ove godine, započelo aktivnosti na kreiranju Strategije cirkularne tranzicije do 2030., kao ključnog faktora ekonomske sjutrašnjice i izgradnje novih vrijednosti.

Prateći preporuke Mape puta, ovaj dokument će utemeljiti pravce nacionalne tranzicije ka cirkularnoj ekonomiji, sažeti postignuća i preporuke za dalje unapređenje kako privrede, tako i cjelokupne ekonomije, dati konkretne i detaljne operativne smjernice koje se mogu svakodnevno koristiti u procesu cirkularne tranzicije.