Otkrivene nove vrste beskičmenjaka u Skadarskom jezeru

Naime, kako je navedeno, na Prirodno-matematičkom fakultetu, kroz nedavno završeni nacionalni naučnoistraživački projekat "DNA-Eco" korištena je metoda DNK barkodinga u cilju dobijanje pouzdane procjene diverziteta i endemizma odabranih grupa slatkovodnih organizama bazena Skadarskog jezera.

- Kroz ovaj projekat, zahvaljujući integrativnoj metodi koja uključuje morfološke i molekularno genetičke analize, pronađene su nove vrste beskičmenjaka za faunu Crne Gore i Balkanskog poluostrva, a opisano je i nekoliko novih vrsta za nauku - kazala je Milica Jovanović, doktorantkinja i saradnica u nastavi na Prirodno-matematičkom fakultetu. Ona je imala mogućnost da dio svojih doktorskih istraživanja realizuje upravo u okviru ovog projekta, pod punim nazivom: DNK barkod referentna biblioteka kao alat za održivo upravljanje ugroženim slatkovodnim ekosistemima u slivu Skadarskog jezera.

Projekat je bio odobren od Ministarstva nauke Crne Gore, a projektne aktivnosti su sprovedene od 2019. do 2021. godine pod rukovodstvom prof. dr Vladimira Pešića.

- DNK barkoding je univerzalna metoda za određivanje biološkog materijala i identifikacije vrsta korišćenjem kratkih DNK fragmenata. Ova metoda je u fokusu međunarodne inicijative "Barkod života" (iBOL - International Barcode of Life), koja ima za cilj da se pomoću DNK barkodova stvori globalni alat za procjenu biodiverziteta - objašnjava Jovanović.

Jovanović ističe da DNK barkodiranje uspješno rješava nedoumice, kada se na osnovu morfoloških karaktera jedinke ne može utvrditi o kojoj vrsti je riječ, zbog fenotipske plastičnosti (sposobnost genotipa da pod uticajem sredine proizvede različite fenotipove) ili pojave kriptičnih vrsta (dvije ili više vrsta pod istim imenom).

- Da bi se ovakve metode u potpunosti iskoristile, svaka vrsta treba da ima svoj pouzdani barkod smješten u tzv. referentnoj bazi barkodova. Na osnovu sačuvanih i dostupnih DNK barkodova već opisanih vrsta, može se molekularno genetičkim metodama odrediti nepoznati uzorak bez obzira na pol, razvojni stadijum ili dio tijela koji nam je na raspolaganju. Ove metode imaju niz prednosti nad standardnim sistemom monitoringa životne sredine baziranim na taksonomiji, koji je često ograničen taksonomskom stručnošću onih koji ga sprovode - navodi Jovanović.

Konačno, zaključuje ona, dobijenim DNK sekvencama i podacima iz Crne Gore upotpunjena je svjetska baza podataka BOLD (the Barcode of Life Data System), čime je stvorena dobra osnova za buduća istraživanja i barkodiranje faune Crne Gore.