Serbia Edition
Serbische Ausgabe
Izdanje BiH
Izdanje Crna Gora
Vesti
Predrag Ristić, graditelj crkava - majstor za hramove, potkrovlja i plivanje
Nedelja, 24.01.2010.
16:20
Komentari
(Peđa Ristić)
Peđa Ristić je po majčinoj liniji treća generacija arhitekata, projektovao je oko 90 sakralnih objekata, a poslednjih godina sin Sava ga nasleđuje i prevazilazi
Crkve Peđe Ristića nalaze se skoro svuda gde i Srbi, od Australije do Kanade. Doajen među beogradskim arhitektama rekonstruisao je ili osmislio oko 90 sakralnih objekata, toliko da ih je na jednom mestu teško i pobrojati. Naravno, najviše ih je u Srbiji i na prostorima bivše Jugoslavije, ali je u ratu početkom devedesetih uništeno 14 njegovih crkava.
Ima dosta kurioziteta vezanih za život i delo arhitekte Ristića, a jedan od njih je da je udruženje "Pobeda" koje je decenijama obilazilo Sutjesku, Neretvu i ostala partizanska svetilišta, od raspada Jugoslavije promenilo turistički program i prešlo na pohode crkava koje je projektovao "Isus", odnosno Peđa Ristić koji je zbog svoje mršavosti, pa i ekscentričnosti dobio taj nadimak još 1945. godine.
Uskoro će nastati još jedno odredište, primamljivo za hodočasnike, pored jezera Palić gde je u završnoj fazi izgradnja crkve posvećene svetom proroku Iliji.
Izgradnju ove crkve pokrenuo je bivši međunarodni fudbalski sudija i fudbaler "Partizana", "Veleža" i "Spartaka" Zoran Arsić, sadašnji predsednik Fudbalskog saveza Subotice. Zanimljivo je da je Arsić, uz savete arhitekata, sam projektovao ovu crkvu i uložio u njenu izgradnju dosta svog novca, pored priloga vernika i pomoći republičkog Ministarstva vera i pokrajinskih institucija. Na crkvi su, po preciznom proračunu fizičara, na visini od 47 metara postavljena zvona teška pet tona kako bi se čula do Subotice i Horgoša, jer je ktitorova želja bila da ojača posustalu pravoslavnu konfesiju na krajnjem severu Srbije.
U izjavi za "Politikin Magazin" Zoran Arsić je naglasio da mu je posebno drago što je uspeo da za svoj projekat pridobije i Peđu Ristića, kako kaže, legendu crkvene arhitekture i jednog od najvećih majstora projektovanja.
Ristić je u duhu mađarske secesije, kojom se odlikuje palićka arhitektura, a pri tome je, kako sam arhitekta naglašava, vrlo bliska staroslovenskoj arhitekturi, uradio projekat ulazne kapije sa pirgovima, prodavnicom sveća, malom crkvicom i rezidencijom za vladiku bačkog Irineja. Projekat, kako saznaje "Politika", treba uskoro da dobije potrebne dozvole za početak izgradnje.
Ristićeva životna priča jedva da bi stala i u roman, poreklom je iz građanske porodice sa Senjaka, otac Petar, mašinski inženjer, posle Drugog svetskog rata proveo je šest i po godina na robiji uz konfiskaciju kuće, a i on je zbog prkosa komunističkom režimu često zatvaran.
Bavio se skoro svim sportovima izuzev onima koji se igraju loptom, bio je na putu da kao veslač ode na Olimpijske igre, bio je prvak države u prsnom plivanju i tih posleratnih godina čekajući da se vrate "naši", školovao se, radio na gradilištima i živeo u kućici na drvetu koju je sagradio na Adi Ciganliji, zatim je kod broda "Stenka" sagradio drugu (vlast je srušila jer se tu okupljala "klasno nesvesna" omladina), a poslednju na Adi Međici. Celog života radio je kao slobodan umetnik, izvan "društvenog sektora" a za crkve se odlučio kao vid lične borbe protiv tadašnjeg komunističkog sistema.
Njegov diplomski rad 1956. godine izazvao je skandal na univerzitetu jer je komisiji predstavio da je projektovao koncertnu salu, ali je svima bilo jasno da je to bila crkva sa koje je skinuo krst. Uz to mu je organizacija Narodna omladina "napakovala" da je upotrebio tajne vojne materijale, reč je o danas široko rasprostranjenom silikonu za koji je saznao iz "Politikinog Zabavnika". Ovaj list je objavio priču o američkoj vojsci koja je na Islandu pravila aerodrom, a zbog niskih temperatura i mrazeva koristila silikon za lepljenje betonskih ploča. I tako je Peđa Ristić došao na ideju da za svoj rad upotrebi silikon, koji ga je umesto na listu akademskih građana mogao odvesti u zatvor, što mu istina, ne bi bilo prvi put.
– Ništa u školi nisam naučio ako to već ranije nisam znao – kaže Peđa Ristić.
Projektujući crkve borio se za autorska prava, retko se dešavalo da građevinari ili crkveni ljudi nešto ne izmene, makar iz čiste sujete. Dešavalo mu se da ga crkveni odbor otera sa gradilišta, poruši obodni zid ili nadogradi nešto što nije planirano. Događalo se i da se neki član crkvenog odbora prikazuje javnosti kao autor projekta, jer zidanje je, ističe, velika strast, pa bi mnogi da u tome da uživaju, a pravi autori samo smetaju.
Uprkos tome Peđa Ristić, po majčinoj liniji treća generacija diplomiranih arhitekata, ne samo da istrajava u svom poslu već sa puno entuzijazma pravi nove planove i uveliko koristi kompjutersku tehnologiju ne samo za projektovanje preko "Google" nego i za nadgledanje radova, a u tome ima i veliku pomoć svog ortaka. Slobodni umetnik odlučio je da se udruži i to sa svojim sinom Savom, koji nastavlja lozu diplomiranih arhitekata. Sava je četvrta generacija, a i unuci rastu...
Arhitektura u genima
Peđa Ristić je rođen u Beogradu 1931. godine. Otac Petar bio je mašinski inženjer, rođen u Jagodini, a majka Marija je iz Arada, rođena Tabaković, poreklom iz Bileće. Oženjen je Milicom, rođenom Mirić, i ima troje dece, ćerke Katarinu i Evu i sina Savu, koji ga, kako voli da naglasi, ne samo nasleđuje već i prevazilazi.
U diplomskom radu razvio je originalnu teoriju akustike zasnovanu na matematičkoj teoriji skupova pa su sve njegove crkve vrlo akustične. Doktorirao je u Gracu 1980. godine sa tezom "Rekonstrukcija preistorijske arhitekture Lepenskog vira".
Na Akademiji Srpske pravoslavne crkve profesor je od njenog osnivanja. Autor je nekoliko nagrađivanih naučnih i dokumentarnih televizijskih serija, osnivač je društva "Ljubitelji Save i Dunava 1961. godine", a sedam godina bio je predsednik društva žrtava komunističkog terora "Sveti Đorđe".... Predavao je na stranim univerzitetima, 1985. godine dobio je Orden Svetog Save, a četiri godine kasnije nagradu Britanske krune za crkveni dom u Birmingemu. Dobitnik je nagrade Udruženja likovnih umetnika za životno delo.
Najpoznatija dela
Ristićeva najpoznatija dela su Crkveni dom svetog knez Lazara u Birmingemu, Saborni hram vaskrsenja Hristovog u Podgorici, Svetosavski centar u Hanoveru, crkveni dom i Crkva sabora svetih apostola u Apatinu, radio je rekonstrukciju crkve i konaka u manastiru Kaoni, Crkvu svetog Georgija na Ravnoj gori, Crkvu uspenja Bogorodice na Zlatnoj obali kod Brizbejna u Australiji, hram u Torontu, trpezariju i kapiju sa stubovima u manastiru Tvrdoš kod Trebinja, radio je adaptacije crkava u Cirihu i Bazelu i još mnogo toga.
Osim crkava Ristić je restaurirao potkrovlja na beogradskim zgradama, Vukovu rodnu kuću u Tršiću, konak Popovića u Grockoj i letnjikovac Bašagića na ostrvu Tenedos u Turskoj, učestvovao u restauratorskim radovima na zamku Malbork u Poljskoj, obnavljao je fasade i enterijere na starim zgradama.
Od najznačajnijih projekata koji nisu realizovani su uređenje obala Save i Dunava, Saborni hram u Prištini, obnova Crkve svetog Arhanđela kod Prizrena i obnova Novog Brda, Crkva svete trojice u Skadru, Saborna crkvu na Palama, Dvor mitropolije u Srbinju, rekonstrukcija tvrđave Pale, Ruske crkve u Sarajevu, Crkve svetog Fotija u Kikindi, sabornog hrama u Valjevu...
(Napomena: tekst je u potpunosti preuzet iz lista "Politika" od 24.01.2010.)
Srpska pravoslavna crkva
FK Partizan Beograd
Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Republike Srbije
jezero PalićAda CiganlijaAda Međica
Saborni hram vaskrsenja Hristovog u Podgoricicrkveni dom i Crkva sabora svetih apostola u ApatinuCrkva svetog Georgija na Ravnoj gorimanastir Tvrdoš kod Trebinja