Može li se banjskom parku Ilidža vratiti stari sjaj? - Revitalizacijom parka obnovilo bi se i kulturno-istorijsko nasleđe Austrougarske (FOTO)

(Sumporno vrelo u banjskom parku Ilidža) Banjski park Ilidža kod Sarajeva po svom nastanku, razvoju i kulturno-istorijskom značaju je jedan od najstarijih i najbolje planski izvedenih parkova u Bosni i Hercegovini. Ideja da se ovaj park obnovi, kao i da mu se vrati stari saj pretočena je u situacionom planu "Sumporovita banja Ilidža kod Sarajeva" iz 2018. autora doc. dr Dine Hadžidervišagića sa Šumarskog fakuteta u Sarajevu.

Hadžidervišagić pojašnjava za eKapiju da je ideja da se banjski park Ilidža obnovi i da se, trenutno nefunkcionalni južni delovi parka, ožive rekonstrukcijom staza prema originalnom planu iz 1892. godine. Predviđena je i restauracija sumpornog vrela, vodotornja i stare česme, te izrada replike Mattonijevog paviljona u južnom delu parka.

- Takođe, predviđena je i rekonstrukcija cvetnog partera u centralnom delu kao najlepšeg i najreprezentativnijeg dela parka, zatim zaštita starih stabala, postavljanje replika klupa i rasvetnih tela, kao i korpi za otpatke koje odgovaraju istorijskom ambijentu. Planirano je i delimično prilagođavanje parka sadašnjim potrebama posetilaca, te povećanje atraktivnosti uz poštovanje istorijske matrice i očuvanja izgleda parka.

Kako dodaje situacioni plan sumporovite Banje Ilidža kod Sarajeva iz 1892. regulisao je i uredio navedenu lokaciju i predviđao je značajan broj arhitektonskih objekata, parkovskih sadržaja, elemenata infrastrukture i pratećih objekata.

- Najznačajniji objekti iz tog perioda su hoteli Hungaria, današnji Crystal, te Bosna, Austria i hotel Hercegovina, zatim cvetni parter, banjski restoran, železnička stanica, zoološki vrt, dva jezera, tri paviljona, natkrivena šetališta, igrališta za decu, teniski tereni, sumporno vrelo, kao i vodotoranj, mnoštvo parkovskih staza i dr. Mnogi od navedenih objekata su uništeni i danas ne postoje, te ih je potrebno obnoviti kako bi se očuvala istorijska matrica banjskog parka.

Hadžidervišagić smatra da su za trenutno loše stanje ovog lokaliteta odgovorni brojni činioci kao što su neadekvatna zakonska zaštita, loše i neredovno održavanje, nedovoljno novca, nepostojanje ustanove koja bi upravljala parkom, zatim izgradnja objekata koji narušavaju izgled parka, te svakodnevne devastacije i uništavanja neodgovornih posetilaca...

- Takođe, treba naglasiti da su neprimerene arhitektonske izgradnje u banjskom parku započele još nakon Drugog svetskog rata, a nastavljene tokom 60-ih i 70-ih godina prošlog veka kada su izgrađeni mnogi objekti kao što su Letnja pozornica, Klinika za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju i hotel Terme koji su doveli do izmene izgleda parka. Budući da istorijska parkovska kompozicija nije shvaćena, sve nove gradnje objekata su planirane kao da parka nema, a što je slučaj i danas. Greške u banjskom parku nisu učinjene samo u delu novih izgrađenih arhitektonskih objekata nego i u infrastrukturnim elementima, parkovskom inventaru, vrtno-arhitektonskim elementima, mobilijaru i dr - objašanjava on.

Male šanse za realizaciju

Imajući u vidu odnos prema kulturno-istorijskom nasleđu i obnovi parkovske arhitekture, a imajući u vidu i trenutnu ekonomsku situaciju u državi, Hadžidervišagić smatra da su vrlo male šanse da plan obnove banjskog parka bude realizovan. Ipak, kao dodaje, postoji i nada da će u skorijoj budućnosti doći do obnove pojedinih delova parka odnosno do fazne obnove.

- Prva faza mogla bi biti obnova cvetnog partera i mobilijara, druga faza obnova parkovskih staza i paviljona, itd. što bi u konačnici rezultiralo obnovom celog parka i njegovom zaštitom kao kulturnog dobra, odnosno spomenika parkovske arhitekture.

Naš sagovornik ističe da ukoliko bi došlo do obnove banjskog parka Ilidža u njegovo finansiranje bi trebalo da se uključe svi nivoi vlasti, jer realizacija ovako složenog projekta iziskuje značajan novac.

- Deo novca za obnovu se može obezbediti i donacijama partnera u izradi i realizaciji projekta, prvenstveno ovde mislim na Republiku Austriju koja bi imala korist jer bi obnovom parka u jednoj meri obnovila i kulturno-istorijsko nasleđe Austrije odnosno bivše Austrougarske, ali i svih drugih partnera koji žele pomoći u realizaciji projekta. Takođe, novac bi se mogao obezbijediti i iz evropskih fondova.

Obnovljeni park u službi proširenja turističke ponude KS

Budući koncept razvoja Banje Ilidža treba ići u smjeru razvoja turizma i povećanja turističke ponude, objašnjava Hadžidervišagić.

- Vizija je da se Banja Ilidža u narednom periodu pozicionira na međunarodnom planu, kao banjska destinacija privlačna tokom cele godine, namenjena kako za višednevni, tako i za vikend boravak. Ponuda je namenjena gostima koji žele relaksaciju i rekreaciju u prirodnom okruženju.

Hadžidervišagić pojašnjava da sve navedeno za cilj ima povećanje i privlačenje turista, kako domaćih, tako i stranih. Značajne benefite bi, ističe, imala i Turistička zajednica Kantona Sarajevo koja bi značajnije trebalo da se uključi u zaštitu i obnovu ovog lokaliteta.