Vremenska kapsula - Odlazak graditelja (FOTO)

Druga polovina godine 2018. donela je tužne vesti za srpsko neimarstvo. Najpre smo, početkom septembra, saznali da među nama više nema arhitekte Branislava Jovina (rođenog 1935.), velikana urbanizma, istrajnog borca za beogradski metro, likovno obdarenog inženjera koji nam je ostavio rivu na Ušću, američki autoput kroz Beograd i evropsku pešačku zonu u centru. I još štošta. Od ovog 20. decembra svi smo siromašniji za spoznaju da se svom kolegi pridružio velikan srpskog graditeljstva druge polovine 20. veka: u 97. godini preminuo je profesor Mihajlo Mitrović.

Član Akademije arhitekture Srbije, njen osnivač i dugogodišnji predsednik, stvaralac širokog polja delovanja - arhitekta, urbanista i enterijerista, crtač i grafički dizajner, esejista, arhitektonski kritičar, hroničar, polemičar, novinski kolumnist, pedagog. To je bio Mihajlo Mitrović. Posle rata ostavio nam je generalne urbanističke planove Niša, Trstenika, Smederevske Palanke, Zaječara, Pirota, Banje Koviljače, Lazarevca, Vrnjačke Banje. Onda su počeli da podižu njegove stambene zgrade, restorane, hotele, robne kuće... Gradovi i varošice posleratne Srbije dobijali su modernističku crtu, a arhitekta Mitrović postao je jednim od retkih njenih neimara koji su svoj kreativni opus protegli duž vremena dužeg i od pola veka. Gotovo ravnomerno. Autorski izraz se razvijao i prilagođavao aktuelnim stilovima. Na prelazu između vekova, Beogradu je, recimo, ostavio Hram svetog Vasilija Ostroškog na Bežanijskoj kosi - retku među novijim srpskim bogomoljama koja nije puka kič replika Gračanice, ili koje srednjovekovne crkve. I to se Mitroviću - moglo, a to pravo se zavređuje.

(Arhitekta Mihajlo Mitrović, 1922-2018) Ako po nečemu Mihajlu Mitroviću može da zavidi učeni svet srpski, onda su to čistina misli i stil kojima je o estetskim dometima arhitekture pisao godinama, pa i u dubokoj starosti, na stranicama Politike.

Autor Vremenske kapsule ne tako davno ušao je u najpoznatiju zgradu sa potpisom arhitekte Mitrovića, u Geneksovu kulu, nekada osporavanu, danas kultnu građevinu na ulazu u grad iz pravca Evrope. Brutalistički tornjevi blizanci nazivaju se i Zapadnom kapijom Beograda. U jednom se stanuje, a u drugom, nekadašnjem sedištu moćne poslovne imperije socijalističke Srbije, preduzeća Geneks, danas samuju duhovi promaje. Do nivoa sa oznakom 35 vodi originalni lift, prvi put pokrenut 1979, kada je i zgrada otvorena. Iz lifta se ulazi u čudnovati leteći tanjir koji lebdi nad kulama i nad blokovima, pomalo mističan, jer Novobeograđani veruju, pogrešno, da je nekada u njemu radio restoran sa rotirajućim podom. Takav plan je uistinu postojao, ali čak ni Geneks, dovoljno moćan da kupi prvo sovjetske, a onda i američke putničke avione, nije imao novca da zarotira ovaj betonski NLO. Ali restoran je tamo. Prazan. Zastao, sa nameštajem i opremom, u prošlom veku.

Nekada su putnici sa autoputa na displeju pri vrhu Zapadne kapije rado čitali tačno vreme. Arhitekta Mitrović je otišao u večnost, a mi vam, u galeriji, pokazujemo kako izgleda Beograd sa vrha njegovog nebeskog stepeništa.

Mirko Radonjić