Kako da sami izračunate penziju - Ko je 30 godina primao prosečnu platu, dobijaće 23.169 dinara

Visina penzije niža od plate koju je tokom radnog veka, posebno poslednjih meseci radnog staža primao osiguranik, najveća je briga sugrađana koji su na samo korak do penzionog čeka. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju tačno je definisao način određivanja visine penzije. Visina mesečnog primanja za penzionere zavisi pre svega od utvrđenih zarada ostvarenih u toku karijere, a od 2003. godine u zaradu se uračunavaju svi ostvareni prihodi za koje su plaćeni doprinosi za PIO.

Prvi korak u izračunavanju visine penzije je utvrđivanje visine svih zarada koje je budući penzioner ostvario tokom radnog veka u svakoj kalendarskoj godini. Potom je neophodno ostvarenu zaradu u svakoj godini uporediti sa prosečnom platom u Srbiji za isti period.

- Osiguranici čak imaju pravo da im se računaju i primanja iz uplaćenih doprinosa za samostalnu delatnost, koju su obavljali pored svog redovnog posla - objašnjavaju u PIO.

Svakog meseca osiguranici od svojih plata izdvajaju čak 26% bruto plate, pa i visina penzije zavisi od visine plate i dužine staža. Ipak, malo ko od nas može i da pretpostavi koliki će nam biti iznos na čeku kada odemo u penziju, ali za računanje iznosa postoji posebna formula. Naime, visina penzije se računa tako što se pomnoži lični bod sa opštim bodom.

Izračunavanje ličnog boda zahteva izračunavanje ličnog koeficijenta. Lični koeficijent utvrđuje se kada saberemo svaku godišnju zaradu i podelimo je sa prosečnim republičkim zaradama za svaku godinu pojedinačno. Potom dobijene iznose za svaku godinu saberemo i podelimo sa ukupnim brojem godina radnog staža osiguranika. Posebnu pažnju moraju voditi osiguranici sa višedecenijskim stažom, naime od 1. januara 1970. do 2002. godine zarada se uzima u neto iznosu, a od 2003. godine u bruto iznosu.

Kada utvrdite koliki je koeficijent, on se množi sa godinama staža i svaki osiguranik može dobiti svoj lični bod. Do izračunavanja penzije ostao je samo još jedan korak, a to je da dobijeni iznos pomnožimo sa opštim bodom koji trenutno iznosi 772,31 dinar.

- Ako neko ima 30 godina staža i zaradu na nivou prosečne zarade u Republici za sve godine penzijskog staža, visina penzije se izračunava: 30 h 1 h 772,31 = 23.169 dinara - objašnjavaju u PIO fondu.

Važno je istaći i da je lični koeficijent zakonom ograničen na 3,8% i to je jedna od načina ograničavanja maksimalnog iznosa penzije. Praksa pokazuje da zarada ostvarena u periodu kraćem od 12 meseci u toku jedne godine, ipak, može na različite načine da utiče na obračun visine penzije. Uzrok ovoga je da plate u početku godine najčešće budu nešto niže nego krajem godine, kako zbog nominalnog rasta zarada, tako i zbog dodatka na zaradu koji se isplaćuje u drugoj polovini godine, kao što su regres ili trinaesta plata.

Beneficirani radni staž

U sličaju beneficiranog staža, svakih 12 meseci efektivno provedenih na poslovima na kojima se staž računa sa uvećanim trajanjem, računa se najviše kao 12, 14, 15, 16 ili 18 meseci staža osiguranja. Radna mesta, odnosno poslove na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, postupak i način za njihovo utvrđivanje, kao i stepen uvećanja staža osiguranja utvrđuje ministarstvo nadležno za te poslove, kao i ministar nadležan za poslove penzijskog i invalidskog osiguranja.

20 godina staža i plata od 40.000

Ukoliko je osiguranik primao za ceo radni staž zaradu u nivou prosečne zarade u Republici, za 20 godina staža osiguranja penzija bi iznosila oko 15.000 dinara. Što je veća zarada u odnosu na prosečnu zaradu u Republici i što je ostvario više godina staža osiguranja, to će i iznos penzije biti veći.