HARSCO: Šljaka je vredan resurs

Harsco je multinacionalna kompanija koja se bavi uslužnom delatnošću u industriji metala. Postoji još od 1853. godine i prisutna je u više od 30 zemalja, a sa više od 10.000 zaposlenih predstavlja lidera u pružanju usluga najvećim svetskim proizvođačima čelika i metala.

Harsco je svetski lider u izvlačenju i preradi metala iz šljake i ovo je ujedno osnovna delatnost. Prilikom prerade i izvlačenja metala iz šljake, na jednoj strani se dobija metal, a na drugoj demetalizovana šljaka - iz koje je izvučen metal. Upravo pomenuta demetalizovana šljaka je do 1900. godine tretirana kao otpadni materijal, ali se nakon višegodišnjih testiranja, hemijskih i mehaničkih analiza u EU i Americi, došlo do zaključka da šljaka:

Šljaka je vredan resurs-nusproizvod koji nastaje prilikom proizvodnje čelika i metala i dragocen je građevinski agregat. Neizbežan je materijal koji nastaje u mnogim metalurškim procesima i kao takav ima široku primenu u građevini.

Na osnovu mnogih laboratorijskih analiza, dokazano je da je u skladu sa evropskim i srpskim zakonodavstvom iz oblasti očuvanja životne sredine. Upotreba šljake nema negativnih uticaja na okruženje, već samo pozitivne efekte koji se dobijaju prilikom njene prerade i ponovne upotrebe. Pomenuti pozitivni efekti se ogledaju u zaštiti prirodnih agregata, smanjenju emisije CO2, uštedi energije i smanjenju otpadnog materijala.

U Americi, EU i Kini šljaka se koristi kao građevinski material još od početka 20. veka.

"Visoko-pećna šljaka u betonu" prvi put se pominje davne 1911. u Carnegie časopisu, čime su postavljene osnove za korišćenje šljake kao agregata u betonu. Tokom narednih godina visoko-pećna šljaka postaje poznata kao "agregat za sve namene", zbog svog korišćenja u skoro svakoj fazi izgradnje uključujući: izgradnju puteva, Portland cement, noseći sloj u izgradnji pruge, mineralnu vunu kao izolacioni materijal i ostale primene.

Prema zvaničnim podacima organizacije European Slag Association iz 2015. godine, od ukupno proizvedene šljake u EU više od 80% se koristi kao građevinski materijal. Potreba za šljakom je iz godine u godinu sve veća. Najviše se primenjuje u izgradnji puteva i cementnoj industriji.

U pogledu upotrebe šljake kao građevinskog materijala Srbija je veoma daleko od EU. Šljaka se još uvek ne koristi za navedene aplikacije, osim za nasipanje seoskih i poljskih puteva. Glavni razlog za nekorišćenje šljake leži u nedovoljnoj informisanosti krajnih korisnika, kao i u zakonskim regulativama vezanim za tretiranje otpada u Srbiji. One su u 2016. godini izmenjene i usklađene sa regulativama EU i od tada se šljaka tretira kao nusproizvod, a ne otpad.

(Karakteristike šljake) U zavisnosti od procesa proizvodnje gvožđa i čelika, dobijaju se različite vrste šljake.

Visokopećna šljaka (BFS) i čeličanska šljaka (SFS) imaju specifične fizičke, hemijske i mehaničke karakteristike koje im omogućavaju široki spekatar primene u građevinskim i inženjerskim projektima. Svojstva ova dva tipa šljake mogu varirati u zavisnosti od načina uklanjanja šljake iz peći.

Vazduhom hlađena visokopećna šljaka formira se u čvrst agregat, koji se odlično ponaša kao agregat-zamena za kamen, kao i u proizvodnji cementa.

Vodom hlađena visokopećna šljaka formira se u lagani agregat, sitno zrnasti, pogodan za pripremu svih vrsta maltera i betona. U poređenju sa Portland cementum, cement od šljake obezbeđuje smanjeno zagrevanje usled hidratacije i povećanu otpornost na uticaj sulfata. Smanjuje rizik od pucanja betona pod uticajem toplote i obezbeđuje visoku elektrolitsku otpornost.

Čeličanska šljaka (SFS) se formira u čvrst oblik sa oštrim ivicama, što je čini pogodnom za primenu u izgradnji puteva i pruga - transportnoj industriji. SFS se uspešno koristi u izradi površinskih slojeva u kombinaciji sa asfaltom i u izradi trotoara. Takođe se koristi kao isplativ i ekološki materijal za proizvodnju Portland cementa.

ABFS (hlađena vazduhom):

⦁ Visokokopećna komadasta troška: kao agregat za popunu i izradu nasipa, nasipanje puteva, izradu donjih slojeva puteva, pravljenje brana, kao agregat za pravljenje betona i asfalta, sirovina za pravljenje kamene vune, stabilizaciju zemljišta, kao posteljica ispod betonskih blokova...

GBS (granulisana šljaka) i GGBS (mlevena granulisana šljaka):

⦁ Cement: glavna primena je zamena cementa (odnosi se na samlevenu šljaku ili GGBS). Samlevena šljaka zamenjuje 30-50% Portland cementa u "normalnom betonu", ali može da zameni i do 70% u specifičnim aplikacijama, kao što je izrada betona pod vodom. GGBS je šljaka koja se najviše koristi u cementnoj industriji. Za proizvodnju metalurškog cementa CEM III, GBS može da se melje odvojeno ili da se meša zajedno sa Portland cementom. Obično GGBS se sastoji od finijih čestica nego što ima Portland cement i to mu obezbeđuje jaču početnu čvrstoću. Takođe, koristi se kao aditiv u proizvodnji cementa.

⦁ Agregat: nemlevena GBS je pogodna kao agregat za pripremu betona

⦁ Izgradnja puteva i nasipa: nemlevena za izgradnju donjih nosećih slojeva puteva, za nasipanje puteva

⦁ Izgradnja pešačkih staza: koristi se umesto šljunka direktno ispod betonskih ili drugih vrsta ploča u izgradnji pešačkih staza, trgova, trotoara. GBS je idealna za ovu aplikaciju zbog svojih izuzetnih cementnih karakteristika.

⦁ Performanse i karakteristike GBS i GGBS direktno zavise od veličine zrna šljake (finija granulacija – izraženije cementne karakteristike). Ovde dolazimo do ekonomske tačke, gde troškovi mlevenja GBS direktno utiču na primenu. Troškovi proizvodnje finije granulacije GBS i GGBS šljake treba da budu usklađeni sa troškovima transporta, odnosno da budu niži, zbog ekonomske isplativosti.

⦁ GBS i GGBS se takođe koriste za proizvodnju stakla, izradu betonskih blokova, kao drenaža za sportske terene, za ojačavanje nasipa, za popunjavanje rudnika...

BOS (konvertorska šljaka):

⦁ Mešanje sa mnogim drugim proizvodima, kao što su granulisana šljaka, pepeo i krečnjak, za izradu trotoara i šetališta

⦁ Ostale primene uključuju agregat za pravljenje asfalta, krupna osnova i agregat za izradu puteva, materijal u građevinarstvu, za izrazu balasta za železnicu, za izradu nasipa.

Visokopećna šljaka i konvertorska šljaka su agregati koji imaju široku primenu u mnogim industrijama. Oba tipa šljake nude širok spektar koristi u odnosu na prirodne agregate.

Dostupnost kvalitetnih prirodnih agregata se iz dana u dan iscrpljuje usled enormnog rasta građevinske industrije. Agregati predstavljaju sastavni deo betona, zauzimajući oko 75% njegove zapremine. Beton, kao najviše korišćeni ljudskom rukom napravljeni materijal na zemlji, zahteva velike količine kvalitetnih agregata.

⦁ Prirodni agregati su ograničeni resursi - iscrpljuju se

⦁ Smanjenje negativnog uticaja kamenoloma na okolinu

⦁ Svet je više ekološki svestan - planovi za budućnost

⦁ Smanjenje emitovanja CO2

⦁ Sve manje mesta ima za odlaganje materijala ili je neisplativo

⦁ Pored navedenih koristi, direktnu korist od zbrinjavanja šljake imaju železare i građevinske kompanije.

Za HARSCO podršku i dodatne informacije, kontaktirajte:

Ulica i broj: Radinac bb p.fah 69

Grad: 11300 Smederevo

Kontakt telefon: +381 26 4100640

Mobilni: +381 63 294 814

Mail: [email protected]