Viminacium, "Balkanski Pompeji" – osvajan vekovima, ovoga puta osvojio je nas !

Članovi Srpske asocijacije menadžera su 29.septembra ponovo krenuli na svoja antistress ("stresless") druženja, a ovoga puta locinarali su se u okolini Velikog Gradišta – uživajući u čarima Srebrnog jezera, a posebno su bili osvojeni duhom arheološkog nalazišta Viminacium.

Pričaćemo sada malo o istorijskim detaljima, a ono što je možda najvažnije napomenuti - dragi prijatelji, ovo može da bude Mega turistička atrakcija Srbije ! Zašto ? Kao prvo, toliki rimski grad u ovom trenutku ne postoji nigde kao izazov arheolozima sveta. Drugo, entuzijazam i maštovitost ekipe koja je domaćin više nego obećava pun pogodak (ljubazni sagovornici, sjajan nastup i prezentacija, rimljanke i rimljani koje u izvornim nošnjama šetaju oko Vas, pločice sa sudbinskim porukama koje vadite iz krčaga, krčag sa vinom, silazak u podzemni grad, Harod koji se šeta oko Vas, trkačke rimske prikolice rasute po kompleksu .... Da li je ovo dovoljno argumenata ?

Još samo da Dunav ponovo vrate do nalazišta, ili da prokopaju kanal. Rovokopač na otvorenom kopu, ionako kopa li kopa.

(SAM-ovci pomno slušaju)

A sada malo priča o Viminaciumu ....

Osnovan na teritoriji keltskog plemena Skordiska, kao sedište manjih vojnih odreda a ubrzo pretvoren u logor rimskih legija, Viminacijum je dobio gradski status u prvoj polovini drugog veka nove ere, u vreme vladavine cara Hadrijana, da bi vrhunac razvoja dostigao u trecem veku. To je podrazumevalo razvoj zanatskih i umetnickih radionica, zivu trgovacku razmenu sa drugim provincijama Rimske imperije, dok je "carski ambijent" stvaran u vreme poseta raznih imperatora - Septimija Severa, Dioklecijana, Konstantina Velikog. Sredinom 5. veka stanovnike Viminacijuma "zatekla" je najezda Huna. Do obnove utvrđenja dolazi u vreme Justinijana (527-567. g.) koji je ponovo uspostavio provincijske granice. Viminacium prestaje da postoji tokom VII veka pod upadima Slovena. da bi grad narednih vekova postepeno pokrivala zemlja i tako ocuvala do danas, zbog cega ga arheolozi nazivaju "balkanski Pompeji".

Putopisci koji su prolazili kroz Srbiju nisu smatrali put uspešnim ako ne bi posetili Viminacijum. Zapisao je to grof Marsilji koji je u ovim krajevima boravio krajem sedamnaestog veka. Utiske sa putovanja objavio je 1726. godine u Hagu, a među rukopisom našao se i detaljan plan Viminacijuma.

O veličini I značaju Viminacijuma govori i podatak da se u depoima požarevačkog Narodnog muzeja nalazi više od 40.000 predmeta sa ovog nalazišta od kojih je oko 700 izrađeno od zlata. Mnogi od ovih predmeta predstavljaju evropske, pa i svetske raritete, te samim tim imaju neprocenjivu vrednost. Nažalost, razaranje antičkog grada nije ništa novo. Viminacijum je razaran u potrazi za predmetima od plemenitih metala, uglavnom zlatnog nakita, ali i drugih retkosti kao što su bronzani novčiči - sesterci - sa likovima raznih rimskih imperatora iz prvih vekova nove ere, Gordijana III, Filipa I, Trebonija... (Na zapadu početna cena jednog novciča ukradenog sa lokaliteta antičkog Viminacijuma i prokrijumčarenog preko granice, kreće se oko 50 dolara. Prema saznanjima arheologa, 2002. godine je jedna skulptura prodata za desetak hiljada evra - sto je uistinu tek deo stvarne vrednosti takvih predmeta.) (www.danas.co.yu/20030308/terazije.htm), (www.politika.co.yu/ilustro/2269/7.htm)

Poseban kuriozitet predstavlja i desetak grobova varvarskog naroda Gepida, koji su imali svoj izdvojeni deo na gradskom groblju. Arheološki nalazi izloženi su u Muzeju u Požarevcu, a deo je i u Narodnom muzeju u Beogradu. Viminacijum je zabeležen i na geografsko-administrativnoj karti-litografiji Kneževine Srbije, koju je, delimično u koloru, izradio rezač Anastas Jovanović (1817-1899). Karta je izdata u Beogradu 1845. godine. (www.viminacium.org.yu)

Viminacium je jedini prestoni provincijski grad, možda i u celom Rimskom carstvu, koji je imao tu sreću da se na njegovim ruševinama ponovo ne podigne veliko naselje poput Niša, Beograda, Soluna, Milana... Iz istog razloga nije ni istražen u većoj meri, ali nova sistematska arheološka iskopavanja, istovremena konzervacija i planska prezentacija obećavaju možda i novu Pompeju… (www.danuvije.com)

Moćna Rimska Imperija, koja je još 229. god. pre Hrista počela svoja osvajanja Ilirika i koja je već od cara Avgusta gospodar Balkanskog Poluostrva, ostavila je ovde, kao i na drugim stranama u toku od nekoliko vekova, duboke tragove svoje državne kulture.

Vrlo važan beše Viminacium (Kostolac), sa svojom kovnicom novca i pristaništem za rečnu flotu.

Priča o nekadašnjem sjaju i propasti rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma, skrenula je pažnju ne samo nacionalne, već i svetske javnosti, koja sa nestrpljenjem očekuje da Viminacijum na svetskoj kulturno-istorijskoj sceni zauzme mesto koje mu sa pravom pripada. Prostor nekadašnjeg rimskog grada i vojnog logora Viminacijuma (više od 450 hektara šire gradske i 220 hektara uže gradske teritorije) nalazi se danas ispod obradivih površina, a predmeti i fragmenti predmeta iz rimskog perioda rasuti su u oraničnim brazdama. U poslednje tri decenije XX veka obavljena su istraživanja viminacijumskog grada mrtvih ili nekropola i do sada je otkriveno više od 13 500 grobova

Iz istorijskih izvora je poznato da je Viminacijum bio značajno vojno uporište u kome je bila stacionirana rimska legija (legio VII Claudia pia fidelis). Arheološkim iskopavanjima u poslednjoj četvrtini dvadesetog veka polako izranja iz šturih istorijskih svedočanstava i predstavlja se kao grad, koji je u svojoj istoriji, dugoj šest vekova, imao dinamičan razvoj i bio mesto gde su se susretale ne samo kulture istoka i zapada već i mesto u koje su trgovci iz Rimskog carstva rado zalazili

Grad je svakako definitivno razoren sredinom V veka u najezdi Huna. Grad više nikad nije bio obnovljen, a kao vojno uporište je obnovljen u VI veku u vreme vladavine Justinijana.