Za kupovinu stana potrebno 11 godišnjih zarada

Da su cijene nekretnina u poslednjih nekoliko godina znatno porasle, jasno je gotovo svima, a kada bi moglo doći do pada cijena, nije poznato. Takva situacija na tržištu dodatno otežava građanima da sebi priušte nekretninu, pa je kupovina stana danas u Crnoj Gori gotovo pa nemoguća za većinu građana.

Prema podacima Monstata, prosječna neto zarada u januaru iznosila je 814 eura, a cijena kvadrata iznosila je 1.790 eura. Kada je riječ o cijenama u Podgorici, one u prosjeku iznose 1.862 eura, dok je cijena na primorju nešto niža i iznosi 1.771 euro. Razlog za nižu cijenu na primorju je to što u statistiku ne ulaze cijene nekretnina u luksuznim rizortima. U centralnom regionu kvadrat je, prema poslednjim podacima Uprave za statistiku, koštao 915 eura, dok je na sjeveru bio 1.091 euro.

Kada bi se građanin odlučio na kupovinu stana prosječne kvadrature, od recimo 60 kvadrata u glavnom gradu, uz uslov da prima prosječnu platu i da ne troše ni cent od nje na hranu, režije, i druge potrebe treba da radi do jedanaest i po godina kako bi sebi priuštio nekretninu. Za stan iste kvadrature na primorju bilo bi mu neophodno nešto preko deset godina, dok bi za centralnu regiju, odnosno Tuzi, Cetinje, Danilovgrad, Zeta i Nikšić bilo potrebno gotovo upola manje vremena. Svega pet i po godina. Kupovina stana na sjeveru iziskivala bi nešto više, odnosno 6,7 godišnjih prosječnih plata. U ovu računicu staje celokupna prosječna neto plata, što znači da ovih 11 godina važi u slučaju da ništa ne potroši na hranu, stanovanje i uopšte druge potrebe u životu. Kada bi se ipak računali ovi podaci, vremenski period se podiže na više decenija.

Kako bi se pomoglo građanima da sebi priušte stan po povoljnijim uslovima, prethodnih godina aktuelan je bio program 1000+, međutim, kako je ranije saopšteno, od njega se odustalo jer je bio neisplativ i nadležnima, ali i građanima, te je najavljeno da će se u narednom periodu raditi na kreiranju novih programa.

Takođe, u predizbornoj kampanji brojne političke partije najaljivale su kreiranje programa kojim bi građanima pokušali da obezbijede kupovinu nekretnine po povoljnijim uslovima, čak i po cijenama znatno ispod tržišnih.

Za sada nije došlo do realizacije tih planova, osim što je Ujedinjena reformska akcija (URA) predložila program "Stan za sve", kojim je predviđeno da bi građani preko ovog Fonda plaćali samo cijenu izgradnje, odnosno 900 eura po aktuelnim cijenama. Stan od 60 metara kvadratnih bi preko Fonda "Stan za sve" koštao 54.000 EUR, što je gotovo duplo manje od aktuelnih cijena. Početni kapital Fonda iznosio bi 20 miliona eura i koristio bi se isključivo za izgradnju stambenih jedinica, a koji bi se iznova punio prodajom stanova svim podstanarima i ljudima koji nemaju riješeno stambeno pitanje.

Prema poslednjim raspoloživim podacima Kreditnog registra Centralne banke, fizičkim licima su na dan 31. decembra 2023. odobrena 593 mil EUR (bruto glavnica) stambenih kredita. U odnosu na kraj 2021. iznos ovih kredita uvećan za 143 miliona eura, ili 31,74 odsto, saopštili su Danu iz Centralne banke.

U poslednje dvije godine, odnosno od 2022. godine, cijene kvadrata stana su drastično skočile i dostižu gotovo nerealne visine. U mnogim mjestima cijene kvadrata su porasle 100 odsto, pa je postalo gotovo nemoguće kupiti stan sa prosječnom platom u Crnoj Gori.

U istom periodu, od kraja 2021. do kraja 2023. godine, kamatne stope nisu previše rasle. Prema podacima CBCG, porasle su 0,44 odsto.