Termoelektrane kao baterije - Mašinski fakultet u Beogradu radi na inovativnom energetskom rješenju

TE Kostolac (Foto: Shutterstock/Zarko Prusac)

Ovo je samo jedan od 20 projekata koje je podržao Fond za nauku Republike Srbije u okviru Zelenog programa saradnje nauke i privrede. Ukupan budžet odobrenih projekata, čija je misija smanjenje zagađenje životne sredine, iznosi 3,5 mil EUR. U naredne dvije godine 215 istraživača iz 37 naučnoistraživačkih organizacija razvijaće rješenja koja će doprinijeti smanjenju zagađenja vazduha, vode i zemljišta.

TPP-RSU: Rekonstrukcija termoelektrana na ugalj

U okviru projekta "Pobolјšanje fleksibilnosti rada dekarbonizovanih termoelektrana sa akumulacijom topote u cilјu povećanja udela obnovlјivih izvora energije" (akronim TPP-RSU), istražuju se mogućnosti i razvijaju se rješenja za rekonstrukciju postojećih termoelektrana na ugalj u cilju povećanja njihove fleksibilnosti i akumulacije energije u spregnutom radu sa solarnim elektranama i vjetrogeneratorima, čija snaga proizvodnje zavisi od vremenskih uslova i izrazito je promjenljiva.

Kako za portal eKapija otkriva rukovodilac projekta dr Vladimir D. Stevanović, procjenjuje se da se, primjenom rješenja koje se razvija u okviru TPP-RSU projekta, u Srbiji na dnevnom nivou može akumulirati oko 600 MWh električne energije sa investicionim ulaganjem od oko 70 mil EUR.

Tehničko-tehnološka rješenja koja se razvijaju u okviru projekta, za čiju je realizaciju zadužen Mašinski fakultet Univerziteta u Beogradu, zasnovana su na inovativnoj primjeni akumulatora pare u okviru parnih blokova termoelektrana. Oni omogućavaju značajnu akumulaciju energije u periodima kada izdašnost obnovljivih izvora u sprezi sa drugim proizvodnim kapacitetima prevazilazi potrebe potrošača, odnosno korišćenje akumulirane energije za povećanje snage termoelektrana u periodima kada je smanjena izdašnost obnovljivih izvora energije, otkriva rukovodilac projekta.

- Na taj način se posredno mogu akumulirati značajne količine električne energije na dnevnom nivou, pri čemu su troškovi akumulacije uporedivi sa troškovima akumulacije danas standardnih rješenja sa reverzibilnim hidroelektranama, a značajno su niži od troškova akumulacije pomoću elektrohemijskih baterija ili putem proizvodnje vodonika - navodi dr Vladimir D. Stevanović.

Procjenjuje se da se u okviru jedne termoelektrane nominalne snage 600 MW može akumulirati do 100 MWh električne energije koja bi bila raspoloživa tokom dvadesetčetvorosatnog perioda. Investiciona ulaganja procjenjuju se na 100 EUR/kWh, što je, kako primjećuje naš sagovornik, na nivou ili čak i niže od investicionih troškova reverzibilnih elektrana (čiji troškovi značajno zavise od lokacije), a znatno niže od investicionih troškova elektrohemijskih baterija, čiji investicioni troškovi prevazilaze nekoliko stotina ili čak i hiljadu EUR/MWh (u zavisnosti od tipa, raspoloživog kapaciteta i drugih karakteristika baterija).

- Na nivou elektroprivrednog sistema Srbije, procjenjuje se da se primjenom rješenja koje se razvija u okviru TPP-RSU projekta može na dnevnom nivou akumulirati oko 600 MWh električne energije sa investicionim ulaganjem od oko 70 mil EUR - kaže naš sagovornik.

Pored navedenog, u okviru TPP-RSU projekta će se sagledati mogućnosti dekarbonizacije termoelektrana putem kosagorijevanja uglja sa "zelenim" gorivima, kao što su biomasa, biogas, vodonik ili amonijak, kao i uvođenjem tehnologija za izdvajanje ugljen-dioksida iz dimnih gasova i njegovim skladištenjem.

- Sagledaće se stanje razvoja navedenih tehnologija u svijetu, investicioni troškovi i efekti njihove primjene u poređenju sa gašenjem postojećih termoelektrana na ugalj i primjenom novih naprednih tehnologija kao što su nove elektrane na "zelena" goriva, primjena vodoničnog ciklusa, značajno povećanje obnovljivih izvora energije sa postrojenjima za akumulaciju, uvođenje nuklearne energije i dr. Tokom realizacije projekta doći će se do procjene potrebnih investicionih troškova za dekarbonizaciju termoelektrana na ugalj, djelimičnu putem kosagorijevanja uglja sa "zelenim" gorivima ili potpunu primenom tehnologija za izdvajanje i skladištenje ugljen-dioksida - kaže dr Vladimir D. Stevanović.

Gašenje termoelektrana "preko noći" nije moguće

Mada Zelena agenda forsira gašenje termoelektrana na ugalj, naš sagovornik navodi da gašenje "preko noći" i prelazak u potpunosti na obnovljive izvore energije u kombinaciji sa ili bez nuklearne energije nije moguće, kako u Srbiji tako i u drugim razvijenijim zemljama u svijetu koje koriste u značajnijoj mjeri ugalj za proizvodnju električne energije.

- Takav scenario bi podrazumijevao oslanjanje na značajan uvoz električne energije, ukoliko bi ona uopšte bila raspoloživa za uvoz, a to bi značilo i energetsku nesigurnost. U tranzicionom periodu, koji će trajati nekoliko decenija, treba rekonstrukcijama, revitalizacijama i modernizacijama postojećih termoelektrana na ugalj povećati njihovu efikasnost, fleksibilnost i ugraditi im sisteme za akumulaciju energije, koji će zajedno sa raspoloživom fleksibilnošću i akumulacijom reverzibilnih i akumulacionih hidroelektrana omogućiti značajno povećanje udela solarnih elektrana i vjetrogeneratora u proizvodnji električne energije, uz mogući razvoj vodoničnog ciklusa i primenu nuklearne energije - ističe naš sagovornik.

Prema njegovim riječima, značajna dekarbonizacija termoelektrana se može postići djelimičnom supstitucijom uglja drugim "zelenim" gorivima i ugradnjom sistema za izdvajanje ugljen-dioksida iz dimnog gasa i njegovo skladištenje.

- Optimalno rješenje za dekarbonizaciju elektroenergetskog sistema Srbije treba tražiti u jednom takvom energetskom miksu. Neke elemente takvih strateških razmatranja daće i rezultati projekta TPP-RSU - zaključuje dr Vladimir D. Stevanović.

M. Dedić