Građani Evrope sve siromašniji

Kupovna moć se praktično u svim evropskim zemljama smanjuje iz mjeseca u mjesec.

Decenijama su Evropljani iz generacije u generaciju ekonomski postajali sve bogatiji. Naši djedovi su imali više od naših pradjedova, a naši roditelji više od svojih roditelja. Iz godine u godinu stanovnici su postajali sve bogatiji, ali je toj srećnoj priči došao kraj, jer su u posljednjih godinu dana Evropljani postali sve siromašniji, prenosi Večernji list.

Američki The Wall Street Journal piše da se kupovna moć praktično u svim evropskim zemljama smanjuje iz mjeseca u mjesec. Francuzi jedu manje delikatesa, a uz to piju manje crnog vina, Španci štede na maslinovom ulju, Finci pale saune u vjetrovitim danima kada je struja jeftinija.

U Njemačkoj je potrošnja mesa i mlijeka pala na najniži nivo u posljednje tri decenije, a tržište organske hrane, koje je donedavno bilo u meteorskom usponu, sada je u jednakom meteorskom padu.

U Italiji se sazivaju krizni sastanci zbog cijena tjestenina koje su porasle duplo više od inflacije. U različitim zemljama ima na stotine sličnih primjera, a zbog pada potrošnje Evropa je početkom godine zapala u recesiju.

Sadašnje stanje u kome se Evropa nalazi nije se desilo preko noći. Njeno stanovništvo je sve starije, a pored toga, Evropljani preferiraju sve više slobodnog vremena i kraću radnu nedjelju, što je godinama usporavalo privredni rast i smanjilo produktivnost. Zatim je uslijedila već poznata pandemija kovid 19 i rat u Ukrajini, koji je rezultirao prekidom globalnih lanaca snabdijevanja i naglim porastom cijena energije i hrane.

Reakcije vlada širom kontinenta samo su pogoršale problem, jer su se, da bi sačuvali radna mjesta, vlastodršci uglavnom opredijelili za model subvencija koje su usmjerili prema poslodavcima, što je građane – potrošače – dovelo u nezavidan položaj kada su cijene u prodavnicama skočile. Za razliku od Evropljana, Amerikanci su imali višestruku korist od jeftine energije i paketa pomoći koje je njihova vlada usmjerila uglavnom prema građanima umjesto prema poslodavcima kako bi ih podstakla da troše.

Evropa inače ima moćnu izvoznu industriju, a u prošlosti su se stanovnici mogli osloniti na nju. Međutim, Kina, koja predstavlja ključno evropsko tržište, takođe je u ekonomskim problemima, koji se potom prelivaju na Evropu. Visoki troškovi energije i ogromna inflacija kakva nije viđena od 1970-ih smanjuju konkurentnost evropskih proizvođača na međunarodnim tržištima i narušavaju nekada harmonične radne odnose na kontinentu. Sa usporavanjem globalne trgovine, zavisnost Evrope od izvoza – koji čini oko 50% BDP-a Evrozone u poređenju sa 10% u Sjedinjenim Državama – postaje slabost.

Prema podacima Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD), potrošnja u 20 zemalja članica evrozone smanjena je za oko 1% od kraja 2019. godine. S druge strane, u SAD je u istom periodu porasla za skoro 9%. Evropska unija sada čini oko 18% ukupne svjetske potrošnje, a SAD oko 28%. Prije petnaest godina, EU i SAD su činile oko četvrtine ukupne svjetske potrošnje.

Prilagođeno inflaciji i kupovnoj moći, plate su pale za otprilike 3% od 2019. u Njemačkoj, 3,5% u Italiji i Španiji i 6% u Grčkoj. S druge strane, realne plate u SAD su porasle za oko 6% u istom periodu. Prema podacima MMF-a, privreda Evrozone je u posljednjih 15 godina porasla za oko 6%, a SAD čak 82%.

Direktna posljedica ovoga je da je prosječna zemlja EU siromašnija od svih država u SAD osim Ajdaha i Misisipija. Ako se trenutni trend nastavi do 2035. godine, razlika između ekonomske proizvodnje po glavi stanovnika u SAD i EU biće velika kao i između Japana i Ekvadora.

S obzirom na sve veći trošak zaduživanja i potrebu evropskih vlada da povećaju vojnu potrošnju, ekonomisti očekuju povećanje poreza, što stvara dodatni pritisak na potrošače. A porezi u Evropi su već visoki u poređenju sa drugim bogatim zemljama na oko 40-45% BDP-a, u poređenju sa 27% u SAD. Američki radnici primaju skoro tri četvrtine svojih plata, dok francuski i njemački radnici zadržavaju samo polovinu onoga što zarađuju.