Pripreme za uvođenje prekograničnog poreza na CO2 u BiH

Evropska unija najavila je da će od 2026. godine primjenjivati prekograničnu taksu na emisije ugljen-dioksida, putem Mehanizma CBAM. BiH se, potpisivanjem Sofijske deklaracije obavezala i da će u cilju podrške dekarbonizaciji u regionu Zapadnog Balkana raditi na uvođenju mehanizama oporezivanja emisija ugljendioksida i na usaglašavanju sa evropskim sistemom trgovanja emisijama.

Uspostavljanje sistema određivanja cijena i trgovanja emisijama ugljen-dioksida počelo je pripremom Mape puta uz tehničku asistenciju Sekretarijata Energetske zajednice i Svjetske banke.

- Cilj nam je da olakšamo političku posvećenost i neophodne akcije, a naše članice su se usaglasile sa ambicioznom Mapom puta za dekarbonizaciju od prije dvije godine, sa sveobuhvatnom listom politika i mjera. To bi trebalo da prati i usvajanje ključnog zakonodavstva EU tzv. Zeleni energetski paket, koji sadrži energetske i klimatske ciljeve do 2030. godine - rekao je Adam Cveč, šef odjela za EU Zeleni dogovor Energetske zajednice Јugoistočne Evrope.

Oblast energetike je u nadležnosti entiteta, izjavio je Staša Košarac, ministar spoljne trgovine i ekonomskih odnosa u Savjetu ministara, nakon što je prethodno izrađen Nacrt zakona o energiji i klimi BiH.

- U budućem periodu ćemo intenzivirati sastanke sa entitetskim ministrima i vladama u tom kontekstu. Cijenim da je značajno da tzv. CO2 taksu definišemo na domaćem nivou na način da Srpska donese svoje zakonske propise, Federacija BiH svoje i da oni budu harmonizovani - rekao je Košarac.

Čekajući da se zakonodavstvo uskladi sa evropskim, proizvođači cementa, željeza, čelika, đubriva, aluminijuma i električne energije trebaju više informacija o uvođenju mehanizama za oporezivanje robe koju izvoze u EU i pri čijoj se proizvodnji oslobađa velika količina ugljen-dioksida.

- Privredna komora Republike Srpske radi na podršci preduzećima u Srpskoj povodom stupanja na snagu CBAM, odnosno mehanizma oporezivanja CO2 i to kroz projekte. Komora takođe pomaže preduzećima da se kroz vid umrežavanja malih i srednjih preduzeća podigne energetska efikasnost istih - naveo je Boško Borojević iz Privredne komore Srpske.

Uvođenjem sistema oporezivanja CO2 novac od trgovine emisijama ostajao bi u domaćem budžetu.

U slučaju primjene uvozne takse tzv. CBAM-a sredstva od oporezivanja robe bila bi u budžetu EU.

Primjena tog mehanizma na proizvode iz BiH učinila bi ih nekonkurentnima što bi se dugoročno odrazilo na ekonomiju.

- Nadam se da će se postići dogovor i otkloniti nedoumice i neslaganja u pogledu transpozicije u domaće zakonodavstvo i u okviru ovog projekta, i da ćemo vrlo brzo imati pomoć konsultanata, te do kraja godine izaći sa propisima - istakla je Svjetlana Radusin, pomoćnica ministra za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.

Dekarbonizacija kao osnovna komponenta energetske tranzicije, na koju se BiH obavezala, predviđa razvoj energetike na većem učešću obnovljivih izvora energije umjesto sadašnjeg koncepta baziranog na fosilnim gorivima.

Vijeće ministara BiH

Privredna komora RS

EU Zeleni dogovor

Energetska zajednica Jugoistočne Evrope

Adam Cveč

Staša Košarac

ugljen dioksid

Nacrt zakona o energiji i klimi BiH

uvozne takse

prokogranični porez