Nacionalnom strategijom CG predviđena značajna ulaganja u željeznicu - U planu i novi pružni pravac od Nikšića do Čapljine, a razmišlja se i o kraku ka Bileći

U Crnoj Gori postoje tri pružna pravca koja čine okosnicu željezničkog sistema u Crnoj Gori. To su pruge Vrbnica Bar, zatim pruga Podgorica državna granica sa Albanijom, te regionalni pravac Nikšić Podgorica. Nacionalnim strategijama prepoznati su i novi željeznički pravci - od Nikšića do Čapljine, te Pljevlja - Bijelo Polje - Berane - Peć. Za ove pravce urađena je studijska dokumentacija na nivou idejnih rješenja.

To, između ostalog, piše u Nacionalnom programu željezničke infrastrukture koji je Vlada usvojila na jučerašnjoj sjednici. Ovim dokumentom se, na osnovu stanja željezničke infrastrukture, utvrđuju planovi izgradnje nove, rekonstrukcija i održavanje postojeće željezničke infrastrukture, određuju prioriteti i dinamika realizacije, kao i visina i izvori, odnosno potencijalni izvori potrebnih finansijskih sredstava za njegovo izvršavanje.

Kako piše u strategiji, jedno od ograničenja sa kojima se suočava Crna Gora kada je u pitanju željeznički saobraćaj, kao prepreka rastu konkurentnosti, jeste nedovoljno razvijena i uvezana infrastruktura. Boljim saobraćajnim povezivanjem sa regionom uticali bi na mijenjanje tržišnih uslova poslovanja, olakšali pristup regionalnom tržištu, snizili zavisne troškove nabavke i na taj način doveli do povećanja konkurentnosti.

- Pri tome treba imati u vidu da željeznički saobraćajni pravci u Crnoj Gori, uz drumske saobraćajnice i druge vrste saobraćaja, imaju konkurenciju u željezničkim koridorima susjednih zemalja, pa i šire. Zbog toga je od velike važnosti pravovremeno ulaganje u održavanje, izgradnju i modernizaciju željezničkih pruga u Crnoj Gori i to usklađeno sa susjednim zemljama koje se nalaze na istom koridoru – ruti (Srbija i Albanija), uz istovremenu modernizaciju i povećanje kapaciteta luke Bar, kako bi se povećao obim željezničkog saobraćaja. U suprotnom, može doći do usmjeravanja saobraćajnih potreba na druge alternativne pravce - pojašnjeno je.

Zbog neprilagođenosti, dotrajalosti, zastarjelosti i dugogodišnjeg nedovoljnog ulaganja u željezničku infrastrukturu, za dostizanje navedenih ciljeva potrebna su znatna finansijska sredstva i vremenski period od 6 do 9 godina za realizaciju projekata.

- Prioritet ulaganja u željezničku infrastrukturu prepoznat je i definisan nizom evropskih inicijativa i regionalnih strategija koje je potpisala ili čije zaključke slijedi Crna Gora. Navedenim dokumentima željeznički pravac Vrbnica – Bar, kao dio međunarodne željezničke pruge Beograd – Bar, je prepoznat kao osnova željezničkog infrastrukturnog sistema u Crnoj Gori i osnovni tranzitni pravac koji luku Bar povezuje sa zaleđem. Ostale dvije pruge, Podgorica – Državna granica sa Albanijom, kao dio međunarodne pruge Podgorica – Skadar, odnosno regionalna pruga Nikšić – Podgorica, su direktno vezane sa prugom Beograd – Bar i predstavljaju jedinu željezničku vezu Albanije sa regionom i Evropom, odnosno povezuju značajne privredne centre u Crnoj Gori - piše u strategiji.

Nacionalnim strategijama prepoznati su i novi željeznički pravci, Nikšić - Čapljina (BiH) i Pljevlja - Bijelo Polje - Berane - Peć, za koje je urađena studijska dokumentacija na nivou idejnih rješenja. Potpisivanjem Sporazuma na visokom nivou 16. maja 2023. godine, indikativnim proširenjem Trans-evropske transportne mreže (TEN-T) obuhvaćena je i pruga Podgorica-Nikšić-Čapljina.

Pruga Vrbnica - Bar (otvorena pruga – 169,21 km), dio je međunarodne pruge Beograd – Bar kroz Crnu Goru. Na dijelu pruge od državne granice sa Srbijom do stanice Trebešica, u periodu od 2006. do 2019. godine izvršen je remont gornjeg stroja i brzina saobraćanja vozova sa 50 km/h povećana je na 80 km/h, što predstavlja maksimalnu moguću brzinu za ovaj dio pruge, uzimajući u obzir trasu pruge i eksplatacione uslove. Dio pruge od Trebešice do Bara, izuzev tunela Sozina u dužini od 6,17 km koji je remontovan, nije remontovan i na ovom dijelu pruge dužine 95,65 km, zbog stanja elemenata gornjeg stroja pruge, nestabilnih kosina i aktivnih klizišta, brzina saobraćanja vozova iznosi od 30 do 70 km/h. Remontom ovog dijela pruge i sanacijom kosina i klizišta, moguće je uspostaviti maksimalnu brzinu saobraćanja vozova od 80 do 100 km/h. Kompletna pruga predstavlja jednu od najtežih pruga za održavanje i eksploataciju u Evropi.

- Za privredu Crne Gore, ovo je najznačajniji saobraćajni pravac i zajedno sa lukom Bar predstavlja jedinstven sistem i vezu sa zemljama Centralne Evrope za teretni saobraćaj - navedeno je.

Pruga Nikšić - Podgorica (otvorena pruga - 56,60 km) je, nakon remonta koji je počeo 2006. godine i obuhvatao je kompletnu zamjenugornjeg stroja pruge na cijeloj dužini pruge, sa sanacijom trupa pruge na pojedinim dionicama, rekonstrukciju i sanaciju 12 tunela, elektrifikaciju i ugradnju savremenih signalno-sigurnosnih uređaja i adaptaciju staničnih zgrada, puštena u saobraćaj u oktobru 2012. godine. Geometrijski parametri pruge dozvoljavaju projektovane maksimalne brzine saobraćanja vozova od 75 do 100 km/h. Na ovoj pruzi trenutna maksimalna brzina je 75 km/h od Nikšića do Danilovgrada i 60 km/h na dionici od Danilovgrada do Podgorice.

Pruga Podgorica - državna granica sa Albanijom (otvorena pruga - 24,70 km), dio je međunarodne pruge Podgorica – Skadar i nije elektrificirana. U periodu od 1992. do 2002. godine, pruga je bila zatvorena za saobraćaj, a nakon toga saobraćaju samo teretni vozovi. Pruga je projektovana za brzinu od 80 km/h, a trenutna maksimalna brzina iznosi 70 km/h do stanice Tuzi, a 50 km/h od stanice Tuzi do ržavne granice sa Albanijom.

Kada je riječ o sredstvima za realizaciju nacionalnog programa u naredne tri godine, a za koje su izvjesni izvori finansiranja, govorimo o cifri od oko 232,82 mil EUR. Od toga nešto preko 24 miliona u ovoj, zatim oko 103,82 mil EUR u narednoj, odnosno 104,81 mil EUR u 2026. godini.